Het komt niet vaak voor, maar kinderen tussen drie en zes jaar kunnen lijden aan een depressie. Orthopedagoog Annemieke Mol Lous deed een systematisch onderzoek naar depressie bij kleuters en concludeert dat een depressie te herkennen is aan de manier waarop kinderen spelen. Mol Lous promoveert op 15 december aan de Radboud Universiteit.
Mol Lous hield zich twintig jaar geleden al bezig met het onderwerp. Het heersende idee was toen dat kleine kinderen niet depressief kunnen zijn. Toch kunnen jonge kinderen en zelfs baby's vastlopen in negatieve of verwarrende emoties, bijvoorbeeld in een reactie op stress of trauma. Mol Lous vroeg zich af of een depressie te herkennen was aan spel. ‘Er waren wel theorieën dat depressieve kinderen minder spelen, en dat de kwaliteit van het spel minder is, maar echt systematisch was dat nooit onderzocht. Ik heb dat wel gedaan. Het blijkt dat depressieve kinderen in het algemeen minder spelen en vooral problemen krijgen als ze gevraagd wordt over negatieve emoties te spelen.’
Kinderen in de leeftijd van drie tot zes spelen graag 'doen-alsof'. Het spelen van rollenspellen biedt kinderen de mogelijkheid om emoties na te spelen en te reguleren. Mol Lous: “Als je een niet-depressief kind vraagt om iets verdrietigs te spelen komt er al snel een heel verhaal, zo van 'toen was Lotte ziek, en toen ging ze naar de dokter, en toen ging ze dood en toen kwam pappa en die zei: weet je wat we gaan patatjes eten en toen kwam het weer helemaal goed'. Een depressief kind kan niks met zo’n spelsituatie, die zal stilvallen, of de poppetjes van tafel gooien.” De kinderen die betrokken werden bij het onderzoek van Mol Lous hadden een diagnose ‘ernstige depressie’, gesteld door een kinderpsychiater. Daarnaast was er een controlegroep. Het duurde lang om voldoende kinderen te vinden, vertelt de promovenda. 'Gelukkig is het een zeldzaam fenomeen.'
Om een depressie echt vast te kunnen stellen zijn er uiteraard professionals nodig zoals een psychiater. Toch kunnen leerkrachten ook een belangrijke rol spelen als het gaat om het signaleren van mogelijke depressieve klachten. 'In mijn derde studie heb ik gekeken of leerkrachten op basis van hun reguliere observaties van het spel in de klas depressie kunnen herkennen. Dat blijkt zo te zijn. Ze kunnen een kind helpen door suggesties te doen in het spel, om het zo te leren om te gaan met emotionele situaties. Werkt dat niet voldoende dan is het ook zeker iets om met de intern begeleider en de ouders te bespreken. Niet lekker spelen kan een indicatie zijn voor latere problemen.’
© Nationale Onderwijsgids
