De werkgroep, waarin onder meer Unicef, Defence for Children en Vluchtelingenwerk Nederland zijn vertegenwoordigd, deed onderzoek naar 'het perspectief van jongeren en kinderen in gezinslocaties'. Daaruit is gebleken dat het 'vrijheidsbeperkende en sobere regime van de gezinslocaties zowel vanuit oogpunt van humaniteit als effectiviteit niet wenselijk is en niet strookt met de minimumeisen van het VN-Kinderrechtenverdrag'. De werkgroep stelt in het rapport dat gezinnen die terug moeten naar het land van herkomst intensief moeten worden begeleid in het asielzoekerscentrum waar ze wonen, zodat ze versterkt in plaats van verzwakt aan een toekomstperspectief kunnen werken.
De gezinslocaties hebben volgens het rapport een 'negatief' effect op het welzijn van kinderen. Zo heerst er veel stress en spanning op de locaties. "Groepen mensen die verplicht moeten terugkeren bij elkaar plaatsen heeft een negatieve impact op de terugkeerbereidheid. Bovendien wordt de (extra) verhuizing naar een gezinslocatie als zeer belastend ervaren", schrijft de werkgroep.
De gezinslocaties zijn bovendien weinig effectief, zo luidt een van de conclusies. Van het totaal aantal bewoners van de locaties keerde nog geen twaalf procent terug naar het land van herkomst. Dat komt doordat de meeste gezinnen uit landen komen waarnaar gedwongen terugkeer vaak niet mogelijk is, zoals Somalië, Irak en China. Daardoor verblijven mensen 'veel te lang' in de gezinslocaties, wat weer leidt tot stress en een gespannen sfeer, zo blijkt uit het rapport.
"De constante dreiging met uitzetting naar een, voor veel kinderen, vreemd en onveilig land maakt hen bovendien angstig. Deze angst wordt versterkt doordat de kinderen soms getuige zijn van uitzettingen, en weten dat hen dit ook kan overkomen", stellen de onderzoekers. De kinderen slapen daardoor slecht en hebben last van nachtmerries. Bovendien heeft het zijn weerslag op de motivatie en prestaties op school. "Kinderen kunnen zich niet goed concentreren en vertonen soms problematisch gedrag."
De werkgroep meldt verder dat kinderen zich gevangen voelen op de gezinslocaties. "Ze kunnen niet even elders ontspannen met gezin of vrienden. Vakantie, een uitje of schoolgerelateerde activiteiten, zoals een schoolreisje naar het buitenland zijn evenmin mogelijk." De kinderen ervaren de situatie als ziekmakend en dat beeld wordt volgens het rapport bevestigd door professionals. De werkgroep stelt daarop dat de toegang tot en de kwaliteit van zorg - zeker als het om kinderen gaat - boven alle andere belangen moet staan.
Om de situatie in de locaties te verbeteren, wordt een aantal aanbevelingen gedaan. Zo moet de overheid inzetten op een 'activerend beleid', gericht op het 'versterken en toerusten van gezinnen'. Het huidige ontmoedigingsbeleid en het strenge regime op de locaties moeten worden losgelaten. Daarnaast wordt de continuïteit van de schoolloopbaan van de asielkinderen van 'het grootste belang' geacht.
Gezinnen moeten daarom gedurende de totale periode dat zij in de asielopvang verblijven, worden opgevangen op permanente, kleinschalige en kindvriendelijke locaties. "De aanwezigheid van huis- werkruimtes en computers met snelle internetverbinding zijn daarbij onontbeerlijk", vindt de werkgroep. De uitgeprocedeerde asielzoekers moeten op de 'nieuwe' locaties kunnen wonen, leren, spelen en werken vanaf het moment dat zij in Nederland aankomen tot de verhuizing naar een reguliere woning of terugkeer naar hun eigen land.
