De rectoren, verenigd in het Rectorencollege, spreken hun zorgen uit over de vrije wetenschap. Zij zien, na decennia van vrijere contacten tussen wetenschappers wereldwijd, nu een steeds verder gaande beperking van die vrijheid. De tegenstellingen op het wereldtoneel worden steeds groter en dat raakt ook de vrije wetenschap.

 

Volgens de rectoren kent de aantasting van de vrije wetenschap twee gedaanten. De expliciete vorm in bijvoorbeeld Turkije en Iran: doodstraf, sluiten van universiteiten, ontslag van decanen en wetenschappers. Ook het recent afgekondigde inreisverbod van de regering-Trump, waardoor mensen (onder wie wetenschappers) worden gediscrimineerd op grond van nationaliteit en geloof valt hieronder. De implicietere vorm verloopt via het in diskrediet brengen van de wetenschap, vaak door social media. Het ontkennen van de feiten door klimaatsceptici is een bekend voorbeeld, evenals het door de tabaksindustrie ondermijnen of manipuleren van wetenschappelijk onderzoek. 

 

Deze ontwikkelingen zullen in eerste instantie wetenschappers en de wetenschap treffen in de landen waar het om gaat. Ze belemmeren open communicatie en uitwisseling van ideeën, en daarmee de vrije wetenschap, en leiden tot een beperking van de maatschappelijke opbrengsten daarvan.

 

Als rectoren van de Nederlandse universiteiten willen zij tegenwicht bieden door zich hierover uit te spreken. Daarnaast doen de rectoren een oproep: “We roepen de Nederlandse regering, de EU-lidstaten, de Europese Commissie, het Europees Parlement en overheden elders op om zich met kracht te keren tegen inperkingen van de vrije wetenschap. Laten we het tij keren nu het nog kan.”