Ondanks de gedrevenheid van de lokale politici en de opvallend grote deelname van meer dan driehonderd nieuwe lokale partijen blijft het voor lokale politici erg moeilijk om inwoners bij de lokale politiek te betrekken. De met de verkiezingen samenhangende activiteiten, zoals de selectie van kandidaten en het schrijven van een programma, worden daardoor door een kleine groep uitgevoerd. Soms is die groep nog kleiner dan gedacht. Van alle kandidaten op de kandidatenlijsten blijkt meer dan slechts de helft ambitie te hebben om ook daadwerkelijk de raad in te gaan. De meeste politieke partijen vinden dat geen probleem.

 

De onderzoekers komen tot vijf beelden die de lokale verkiezingen typeren, onder meer ‘broertje van de landelijke verkiezing’. Politici en politieke partijen bemoeien zich veelvuldig met de lokale verkiezingen en veel kiezers stemmen met een landelijk motief, waardoor de uitslag in veel gemeenten op elkaar lijkt. Een ander beeld is de gemeenteraadsverkiezingen als ‘inmenging in coalitieonderhandelingen’. Persoonlijke en politieke verhoudingen voorafgaand aan de verkiezingen zeggen veel over de coalitie die na de verkiezingen wordt gevormd. De uitslag heeft slechts beperkte invloed.

 

Er ligt volgens Van Ostaaijen nog een flinke opgave voor inwoners en lokale politiek om dichter bij elkaar te komen: “Vooral het feit dat inwoners weinig onderscheid tussen partijen zien, is iets waar politieke partijen meer aan zouden kunnen doen.” Veel debatten waren nauwelijks debatten te noemen, omdat partijen het vaak eens waren, zoals onder meer over de aanpak van de decentralisaties. “Meer keuze en meer polarisatie zou de lokale politiek voor inwoners aantrekkelijker kunnen maken.”