In het elfde jaar sinds de invoering van passend onderwijs constateert staatssecretaris Mariëlle Paul dat het huidige systeem niet altijd toereikend is voor de groeiende behoefte aan extra ondersteuning. In een recente rapportage aan de Tweede Kamer werd duidelijk dat de ondersteuning voor kinderen en jongeren vaak niet effectief genoeg is. Er is steeds meer zorg over het feit dat de maatregelen van de afgelopen jaren onvoldoende vruchten afwerpen.

Leraren worstelen met overbelasting

Een onderzoek onder leraren, dat afgelopen zomer werd uitgevoerd, bevestigt de bezorgdheid. De resultaten van dit onderzoek tonen aan dat het onderwijs op veel plekken zwaar onder druk staat. Leraren ervaren een steeds grotere werkdruk door de groeiende aantallen leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Dit heeft niet alleen invloed op de werkdruk van docenten, maar ook op de leerprestaties van andere leerlingen. Het wordt voor veel leraren steeds moeilijker om goede zorg en onderwijs te combineren.

In veel gevallen is het zelfs onmogelijk geworden om de benodigde ondersteuning te bieden binnen de huidige onderwijsvorm. Leraren melden dat de combinatie van te grote klassen, werkdruk en het lerarentekort de grenzen van passend onderwijs overschrijdt. Bovendien wijzen ze op de lange wachttijden in de zorgketen en het bureaucratische proces dat vaak leidt tot vertragingen bij aanvragen voor gespecialiseerd onderwijs.

Wachttijden en groeiend aantal thuiszitters

De situatie rondom passend onderwijs wordt verder bemoeilijkt door de voortdurende groei van het aantal leerlingen dat afhankelijk is van gespecialiseerde zorg. Steeds meer scholen voor speciaal onderwijs hebben wachtlijsten, met sommige wachttijden die langer dan zes maanden duren. Daarnaast groeit het aantal thuiszitters, jongeren die tijdelijk of langdurig niet naar school kunnen. Hoewel officiële cijfers op ongeveer 20.000 thuiszitters wijzen, schat oudervereniging Balans dat dit aantal veel hoger ligt, met bijna 70.000 kinderen die thuiszitten of moeilijk bereikbaar zijn voor onderwijs.

Oplossingen en maatregelen

Staatssecretaris Paul geeft aan dat er meer nodig is om het tij te keren. Ze overweegt een herstructurering van de regionale samenwerkingsverbanden voor passend onderwijs, omdat er momenteel grote verschillen bestaan tussen het aanbod van ondersteuning in verschillende regio’s. De staatssecretaris wil zorgen dat goede ondersteuning niet afhankelijk is van de woonplaats van leerlingen, maar gelijkmatig wordt verdeeld.

Daarnaast is er aandacht voor het verbeteren van de opleiding van leraren en hun ondersteuning tijdens de eerste jaren in het onderwijs. Paul bepleit de oprichting van multidisciplinaire teams op scholen, zodat leraren beter kunnen worden ondersteund in het bieden van passende zorg aan leerlingen. Dit wordt door de AOb als een positieve ontwikkeling gezien, omdat het zorgt voor meer expertise en kennis binnen het schoolteam zelf, zonder steeds externe hulp in te schakelen.

Ook het verminderen van het aantal samenwerkingsverbanden wordt als een noodzakelijke stap gezien. Roovers benadrukt dat er momenteel 151 organisaties zijn voor passend onderwijs, wat volgens hem onhoudbaar is. Hij steunt de staatssecretaris in haar visie om de focus meer op de school zelf te leggen in plaats van op de verschillende externe samenwerkingsverbanden.

Behoefte aan meer ingrijpende veranderingen

Hoewel de voorgestelde maatregelen enkele positieve stappen in de goede richting lijken te zijn, blijft Roovers bezorgd dat ze niet ver genoeg gaan. Hij pleit voor een meer fundamentele herziening van het systeem, waarin de school en de leraar de primaire verantwoordelijkheid dragen voor het bieden van passend onderwijs. Pas als er echt werk wordt gemaakt van het vereenvoudigen van het systeem en het versterken van de ondersteuning op de scholen zelf, kan het onderwijs de toenemende druk en het aantal leerlingen met extra behoeften effectief aan.

Door: Nationale Onderwijsgids / Fleur Zomer