Zo’n veertig jaar geleden werd er voor het eerst een lotingssysteem ingevoerd voor studies die weinig plekken, maar veel aanmeldingen hadden. De oorsprong hiervan ligt in de jaren ‘60 van de twintigste eeuw bij de studie geneeskunde. Daar meldden jaren achtereen meer studenten zich aan dan dat er plaatsen waren aan de universiteiten. Om deze toestroom in goede banen te leiden, werd vanaf 1975 een lotingssysteem ingevoerd. Naast geneeskunde ook voor tandheelkunde en diergeneeskunde.

 

Studenten werden na aanmelding bij een studie met numerus fixus ingedeeld in vijf lotingsklassen, afhankelijk van hun gemiddelde eindexamencijfer, en kregen een lotnummer toegewezen. Het lotnummer en de lotingsklasse bepaalden samen de kans om ingeloot te worden.

 

Vanaf 1999 werden er enkele veranderingen doorgevoerd in het lotingssysteem. Zo werden studenten die gemiddeld een 8 of hoger stonden op hun eindexamen centraal ingeloot. Ook werd de decentrale selectie ingevoerd. Hierbij mochten instellingen voor hoger onderwijs zelf een gedeelte van de beschikbare plaatsen bij een studie vergeven. De instellingen hanteerden elke hun eigen selectiecriteria hiervoor. De overige plaatsen werden nog steeds centraal verloot. 

 

Toch was niet iedereen onverdeeld gelukkig met de gang van zaken. Steeds vaker werd geroepen om een eerlijke manier van selecteren met minder willekeur, waarbij de juiste studenten op de juiste plek zouden komen. Uiteindelijk werd de centrale loting per 2017/2018 helemaal afgeschaft. Ook de rechtstreekse plaatsing van scholieren met een gemiddeld eindexamencijfer van 8 of hoger werd afgeschaft. Selectie aan de poort deed zijn intrede.

 

Het werd de taak van hogescholen en universiteiten om zelf studenten te selecteren voor hun fixusopleidingen. Belangrijke selectiecriteria hierbij zijn motivatie, persoonlijkheid en eerdere schoolprestaties. Per onderwijsinstelling kunnen verschillende selectiecriteria gehanteerd worden. Zo wordt de kans groter dat de juiste student op de juiste plek komt, is het idee. Maar is dat ook zo?

 

Met decentrale selectie heb je meer invloed of je aangenomen wordt voor de studie dan met alleen loting. Je kunt je voorbereiden op bijvoorbeeld een presentatie of een toets. Ook is een goede motivatiebrief zeker een voordeel bij de selectie.

 

De studies waarvoor decentrale selectie wordt ingezet zijn niet verdeeld over de verschillende studierichtingen, naar zijn voornamelijk zorggerelateerd. Ook de deadline voor inschrijving is maanden eerder, namelijk 15 januari. Voor de andere studies is de inschrijfdatum 1 mei. Per studiejaar mag je je voor maximaal twee opleidingen met een numerus fixus aanmelden. Voor een aantal opleidingen, zoals geneeskunde, fysiotherapie en verloskunde, kun je je maar bij één hogeschool of universiteit per studiejaar aanmelden. D66 vindt bovendien dat de kansenongelijkheid door selectie juist toeneemt en dat het aankomende studenten veel stress oplevert. Ook neemt het aantal studenten met een migratieachtergrond en met minder vermogende ouders af. "Onderzoek na onderzoek laat zien dat we hierdoor helemaal niet betere studenten krijgen, maar wel ongelijke kansen op een mooie toekomst creëren."

 

Moeten we dan weer terug naar het oude lotingssysteem? Nee, zegt Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). "Gelijke kansen moeten vooropstaan in het hoger onderwijs en als selectie nodig is, moet dat op een eerlijke manier gebeuren. We vragen ons af of loting de goede manier is om daar te komen." De studentenorganisatie wijst erop dat er nog geen goede wetenschappelijke onderbouwing is voor de methode van selectie. Tot die tijd zouden er geen vergaande systeemwijzingen moeten worden doorgevoerd.