Het percentage vakbondsleden onder werknemers van 15 tot 75 jaar was in 2022 het hoogst in de bedrijfstakken openbaar bestuur (29) en onderwijs (27). Het gemiddelde onder alle werknemers was 16 procent. Dat meldt het CBS op basis van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA), uitgevoerd door het CBS en TNO.
Vandaag publiceert het CBS een artikel waarin de kenmerken van vakbondsleden worden onderzocht. ‘Wat kenmerkt vakbondsleden?’ verschijnt in de reeks Statistische Trends. Tussen 2018 en 2022 is de organisatiegraad gedaald van 18 naar 16 procent. De percentages liepen het meest terug in de bedrijfstakken onderwijs (van 32 naar 27) en verhuur en handel van onroerend goed (van 16 naar 11).
Hoogste organisatiegraad
Toch is het onderwijs nog steeds een van de bedrijfstakken waar de organisatiegraad het hoogst is. Ook in de bouw (23 procent) en de zorg (21 procent) lag die in 2022 hoger dan gemiddeld. Het verst onder het gemiddelde zaten de bedrijfstakken informatie en communicatie en de zakelijke dienstverlening (beide 8 procent).
De organisatiegraad hangt ook samen met kenmerken van werknemers, zoals hun geslacht en leeftijd. Zo zijn mannelijke werknemers vaker vakbondslid dan hun vrouwelijke collega’s (17 en 15 procent in 2022). Oudere werknemers zijn vaker lid dan jonge, vooral die tussen de 55 en 65 jaar (27 procent).
Onder middelbaar opgeleiden (18 procent) zijn vaker leden te vinden dan onder laag- en hoogopgeleiden (16 en 15 procent). Een flink verschil is er ook tussen werknemers met een vaste arbeidsrelatie en flexwerknemers. In 2022 waren vaste werknemers ruim tweemaal zo vaak vakbondslid (19 en 9 procent).
Openbaar bestuur
In de bedrijfstak openbaar bestuur, die bovenaan staat in het rijtje bedrijfstakken met een hoge organisatiegraad, werken naar verhouding veel oudere werknemers en veel werknemers met een vaste arbeidsrelatie. Die zijn vaker lid van een vakbond.
Bedrijfstak informatie en communicatie
De lage organisatiegraad in de bedrijfstak informatie en communicatie hangt onder meer samen met de gemiddeld lagere leeftijd van de werknemers en het hogere onderwijsniveau. Deze groepen zijn juist in mindere mate vakbondslid. Overigens kunnen de verschillen tussen bedrijfstakken niet volledig aan deze kenmerken worden toegeschreven.
Flinke verschillen tussen beroepsgroepen
Ook tussen beroepsgroepen zijn er flinke verschillen in de organisatiegraad van werknemers. Met twee derde (67 procent) van de werknemers waren brandweerlieden en politiemensen veruit het vaakst vakbondslid. Daarna komen buschauffeurs en trambestuurders met bijna de helft (49 procent) en timmerlieden (43 procent). Algemeen directeuren waren met 3 procent het minst vaak lid van een vakbond. Een betrekkelijk kleine minderheid (5 procent) was georganiseerd onder managers in de ICT, managers in de verkoop en marketing, grafisch vormgevers en productontwerpers en kelners en barpersoneel.
Fysiek zwaar werk
Als het gaat om de arbeidsomstandigheden van werknemers, blijkt dat met name de werknemers die gevaarlijk werk verrichten relatief vaak georganiseerd waren (25 procent). Dat geldt ook voor werknemers die (zeer) ontevreden zijn met hun arbeidsomstandigheden. Van hen was 21 procent lid. Werknemers die regelmatig fysiek zwaar werk doen, waren in 2022 met 19 procent ook bovengemiddeld vaak lid.
Door: Nationale Onderwijsgids
