Het elitegevoel onder aspirant-officieren, en daarmee het zelfbeeld van de cadetten, is de afgelopen decennia afgenomen, zo meldt de Universiteit van Tilburg. Dat constateert Jos van Schilt op grond van onderzoek binnen de Nederlandse Defensie Academie.
In zijn proefschrift gaat hij in op de maatschappelijke ontwikkelingen als democratiseringsproces, individualisering en informalisering, die hieraan bijgedragen hebben. Hij doet dat aan de hand van gesprekken met oud-officieren en documenten uit het archief van het Cadettencorps.
Als gevolg van bovengenoemde maatschappelijke processen is de Koninklijke Militaire Academie (onderdeel van de Nederlandse Defensie Academie) geleidelijk veranderd van een gesloten instituut naar een relatief open instituut. Het eerste opleidingsjaar daarvan functioneert als een snelkookpan waarin de professionele attitude van de aspirant-officier geïnternaliseerd wordt.
Uit het door Van Schilt uitgevoerde kwantitatieve onderzoek onder 357 cadetten blijkt dat de huidige aspirant-officieren zich niet zozeer ‘meer' of ‘beter' voelen, maar wel ‘anders'. Ook dit sluit aan bij de huidige maatschappelijke ontwikkelingen, waarbij sociale groepen de behoefte voelen zich te onderscheiden in een steeds meer gefragmenteerde samenleving.
Een derde van de cadetten echter, rekent zich wel tot de ‘crème-de-la-crème' van de samenleving. Deze cadetten bevinden zich vooral onder mannelijke eerstejaars aspirant-officieren, die behoren tot de landmacht, die krijgswetenschappen studeren en van wie de vader beroepsmilitair en gelovig is.
Elitair zelfbeeld cadetten niet wenselijk
Het collectieve zelfbeeld wordt bepaald door onder meer de ontgroening, onderlinge sociale controle, het hechten van belang aan etiquette, en het ervaren van trots op de cadettenidentiteit. Dat dit socialisatieproces een dergelijke invloed heeft op het collectieve zelfbeeld is zowel theoretisch als beleidsmatig interessant; immers, hoewel het elitegevoel geërodeerd lijkt, kan het effect van vorming op het zelfbeeld niet ontkend worden.
Binnen de Nederlandse Defensie Academie geldt de opvatting dat een elitair zelfbeeld niet wenselijk is, maar dat de individuele en collectieve deugden als loyaliteit, discipline, eer, integriteit en eerlijkheid dit wel zijn.
Van Schilt stelt dat het aan beleidsmakers en politiek is om uit te maken welke balans in de meerduidige effecten van het socialisatieproces acceptabel en gewenst zijn.
