Verspreid over de wereld laten terugtrekkende gletsjers grote stukken instabiel sediment achter. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht, de Universiteit van Bayreuth en de Universiteit van Würzburg ontdekten dat planten in verschillende berggebieden op een vergelijkbare manier actief bijdragen tot de stabilisatie van deze sedimenten, ongeacht het klimaat en de plantensoort. Door hun stengels en wortels zo te laten groeien dat ze bewegende sedimenten op hun plaats houden, ‘eco-engineeren’ de planten instabiel gletsjersediment. Zo creëren ze veilige leefruimte voor de mens en andere plantensoorten. De bevindingen zijn vandaag online gepubliceerd in het tijdschrift Ecosphere. Dat meldt Universiteit Utrecht.
De onderzoekers keken naar de kolonisatie van onstabiele gletsjerwallen in twee verschillende berggebieden, de Zwitserse Alpen en de Zuidelijke Alpen in Nieuw-Zeeland. "Hoewel de plantensoorten compleet verschillen tussen de berggebieden, is hun groei en de manier waarop ze bewegende sedimenten stabiliseren, zeer vergelijkbaar", zegt Jana Eichel, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht en hoofdauteur van de studie.
Verminderen van erosie
De planten doen dat op een slimme manier: door in vlakke, dichte matten te groeien, remmen ze de waterstroom en verminderen zo erosie. Tegelijkertijd houden hun uitgebreide wortelstelsels sedimenten op hun plaats, zowel aan de oppervlakte als in de diepere bodems.
Planten stabiliseren bewegende sedimenten in een zogenaamde biogeomorfologische successie. Dit betekent dat wanneer engineer-planten er eenmaal in slagen zich te vestigen, zij bewegende sedimenten stabiliseren en zo ruimte creëren voor struiken en bomen die minder goed zijn aangepast op groeien op instabiel sediment, om zich te vestigen.
Neerslag
"We zien dit fenomeen in beide klimaten, maar de tijdschaal waarin sedimenten zich stabiliseren verschilt tussen de twee berggebieden", legt Eichel uit. In Nieuw-Zeeland met meer dan 4 meter (!) neerslag per jaar zijn engineer-planten er nog steeds niet in geslaagd sommige instabiele sedimenten die door de gletsjer meer dan 1000 jaar geleden zijn afgezet, te koloniseren. In de Zwitserse Alpen, waar de neerslag lijkt op die van Nederland, koloniseren engineer-planten meestal bewegende sedimenten binnen tientallen jaren, en stabiliseren ze binnen eeuwen.
Sedimentbeweging
Door klimaatverandering neemt de neerslagintensiteit in de Alpen naar verwachting in de toekomst toe, waardoor sedimenten langer in beweging blijven. "Voor sommige bedreigde bergplantensoorten kan voortdurende sedimentbeweging echter juist goed zijn, omdat zij het best kunnen overleven in instabiele gebieden", concludeert Eichel.
Door: Nationale Onderwijsgids
