Jongeren hebben het mentaal lastig, maak deze gevoelens bespreekbaar

Na anderhalf jaar coronamaatregelen en afstand houden hebben veel jongeren het mentaal lastig. Daarover praten helpt leerlingen om beter te begrijpen waarom ze somber zijn en het geeft ze handvatten om weerbaarder te worden. Dit meldt Leraar24.

Sinds de eerste lockdown in 2020 hebben jongeren meer emotionele problemen, zijn ze een stuk minder tevreden met hun leven en voelen ze zich eenzamer. Dat zeggen onderzoekers van de Universiteit Utrecht die vanuit verschillende disciplines onderzoek doen naar het welzijn van jongeren voor en tijdens corona. Kirsten Buist is een van die onderzoekers en legt uit: “We weten dat in een normale situatie ongeveer 5 procent van de jongeren zorgwekkende emotionele problemen heeft. Tijdens onze meetmomenten in april, juli en oktober 2020 – ten tijde van de lockdowns – was dit percentage 15 procent: dat is een verdrievoudiging. Tijdens de laatste meting in april 2021, toen de middelbare scholen deels weer open waren en het vaccineren was gestart, was het 10 procent.”

Emotionele problemen

Volgens Buist lijkt het erop dat het percentage jongeren dat emotionele problemen heeft, samenhangt met de hoeveelheid maatregelen. Vooral de quarantainemaatregelen hebben grote invloed gehad op het welbevinden van jongeren. Dat betekent niet dat alle problemen zich vanzelf oplossen nu de scholen weer open zijn. “We hebben geen cijfers van hoe het nu is, maar ik verwacht dat we nog steeds op een verhoogd niveau zitten. Jongeren hebben soms echt vervelende situaties meegemaakt en daar neem je iets van mee. Veel dingen zijn niet doorgegaan. Met name ceremoniële gebeurtenissen, zoals een schoolreis of kamp, maar ook een begrafenis, kun je niet meer inhalen. Daar kunnen jongeren zich echt vervelend over voelen.” Volgens Buist help je leerlingen door te benoemen dat je snapt dat het moeilijk voor ze is. “Geef ze de vrijheid om dit te uiten. Erover praten in de klas kan ze het besef geven dat ze er niet alleen voor staan in deze situatie.”

Lessen over het brein

Een van de manieren om dit onderwerp bespreekbaar te maken in de klas, is door gebruik te maken van een lespakket. Jeugdarts Liesbeth Meuwissen van de GGD is een van de ontwikkelaars van ‘Je brein de baas?!’, dat bestaat uit vier animaties met uitleg over hoe je brein werkt en opdrachtvellen om klassikaal met dit onderwerp aan de slag te gaan. In gesprekken met scholen merkte Meuwissen dat er bij leraren veel behoefte was aan deze lessen. “In het verleden zeiden scholen: we zijn een school, geen zorginstelling. Maar sinds corona is het iedereen duidelijk dat onderwijs volgen geen zin heeft als leerlingen mentaal niet fit zijn.

Veilige sfeer

“Bij het maken van het lespakket bleek uit gesprekken met leerlingen dat ze erg blij waren met les over dit onderwerp en dat ze het belangrijk vonden dat er zorgvuldig met hun persoonlijke verhalen wordt omgegaan. Daarom is er in de handleiding bij de lessen veel aandacht voor het creëren van een veilige sfeer in de klas”, legt jeugdart Meuwissen uit. Zo is er onder andere een video waarin ontwikkelingspsycholoog Steven Pont handvatten geeft om op een veilige manier met dit onderwerp aan de slag te gaan in de klas.

Stemming beïnvloeden

De lessen van de GGD richten zich op alle leerlingen in het vo, maar natuurlijk heeft de ene leerling meer mentale problemen dan de ander. Meuwissen: “Wat dat betreft is dit lespakket een startpunt. Het geeft uitleg en maakt het normaler om te praten over wat er in je hoofd gebeurt. Dat doen jongeren weinig, omdat ze weinig inzicht hebben in hoe gevoelens en gedachten je stemming beïnvloeden. Terwijl het delen van je ervaringen echt helpt.” Voor leerlingen die echt in de knel zitten, adviseert Liesbeth Meuwissen om hulp van de school of van de jeugdgezondheidszorg te zoeken. “Als docent ben je immers geen hulpverlener. Je bent wel een steunende volwassene die jongeren de juiste richting op kan sturen.”

Door: Nationale Onderwijsgids