De bij VOS/ABB aangesloten openbare basisschool De Straap in Helmond is een van de excellent presterende Brabantse po-scholen met veel allochtone leerlingen. Ook basisschool De Duizendpoot in Den Bosch van het bestuur Signum, dat eveneens lid is van VOS/ABB, presteert excellent. Dat blijkt uit onderzoek door oud-inspecteur Joop Smits en de Universiteit van Tilburg.
In totaal geeft Smits acht kleurrijke basisscholen in Brabant het predicaat excellent, zo meldt de website www.onderwijsbrabant.nl. Dit betekent dat deze scholen niet alleen leerlingen met een goed eindniveau afleveren, maar ook toegevoegde waarde hebben tussen het begin en het einde van de basisschool. Smits: 'De veronderstelling dat kleurrijke scholen - dat vind ik een betere term dan zwarte scholen - per definitie onder de maat presteren, klopt niet. Deze acht scholen doen het beter dan veel witte scholen.'
De onderzoekers hebben de scholen aan de hand van de leerlingprestaties op drie criteria vergeleken met het gemiddelde:
- Het zuivere eindniveau van leerlingen, dus zonder de gebruikelijke compensatie, omdat het gaat om kinderen uit kansarme milieus;
- De toegevoegde waarde in acht jaar basisschool, dus het verschil tussen het begin- en het eindniveau;
- Het percentage schoolverlaters dat de basisvaardigheden lezen, taal en rekenen onvoldoende beheerst.
Een opvallende uitkomst is volgens Smits dat kinderen op de gemiddelde kleurrijke school bij het begin van groep 3 een leervóórsprong hebben van 2,5 maand ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Maar met name in groep 7 en 8 verandert die leerwinst in een leeráchterstand van 2,5 maand. Dit verschijnsel deed zich ook voor in eerder onderzoek onder de excellente witte basisscholen in Midden-Brabant.
'We zien dus dat in de onderbouw de leerkrachten een formidabele prestatie hebben geleverd. Kinderen komen met een flinke achterstand binnen en na twee jaar is dat omgebogen in een voorsprong. De voorsprong wordt vastgehouden in de groepen 3 tot en met 6. Maar aan het eind van de basisschool is die leerwinst als sneeuw voor de zon verdwenen', aldus Smits.
De achteruitgang in groep 7 en 8 manifesteert zich niet bij spelling en technisch lezen, maar wel bij rekenen. Vooral het begrijpend lezen springt er in negatieve zin uit. 'De achtergang met begrijpend lezen is werkelijk dramatisch, er ontstaat een achterstand van 9 maanden, terwijl er in de groepen 5 en 6 nog sprake is van een voorsprong. Een verklaring hebben we nog niet, daar doen we vervolgonderzoek naar. Maar dat het om een complex van factoren gaat, is duidelijk', zo legt Smits uit.
De oud-inspecteur vindt dat de goede prestaties van de acht excellente kleurrijke scholen het beeld nuanceren dat het op scholen met veel allochtone leerlingen allemaal kommer en kwel zou zijn. Maar hij sluit niet zijn ogen voor het feit dat veel andere kleurrijke scholen te zwak presteren. 'Uit ons onderzoek blijkt dat ongeveer een kwart van de leerlingen de basisschool verlaat zonder dat ze de basisvaardigheden rekenen en taal voldoende beheersen. Dat is zeer zorgelijk.'
