Onderzoek RUG: Astrid Kersseboom spreekt meest Standaardnederlands

Astrid Kersseboom is de meest Standaardnederlands klinkende nieuwslezer. Dat blijkt uit onderzoek van promovendus Raoul Buurke van de Rijksuniversiteit Groningen, waaraan bijna 400 mensen uit Vlaanderen en Nederland deelnamen. Buurke doet onderzoek naar de invloed van standaardtaal op streektaal en dialecten. Om te bepalen welke dialecten het meest zijn beïnvloed door het Standaardnederlands, is een ijkpunt nodig: wat wordt tegenwoordig als het meest Standaardnederlands beschouwd? Dat meldt de Rijksuniversiteit Groningen. 

Buurke gebruikte hiervoor korte geluidsfragmenten van 24 nieuwslezers: 20 van de NOS en 4 van regionale omroepen uit het noorden van Nederland. Hij liet deelnemers aan zijn onderzoek steeds twee verschillende geluidsfragmenten beluisteren, waarna ze konden kiezen welke van de twee nieuwslezers het meest ‘standaard’ spreekt. Uit de analyse kwam Astrid Kersseboom als meest ‘standaard’ sprekende Nederlander naar voren, op de voet gevolgd door haar NOS-collega’s Jeroen Overbeek en Jeroen Tjepkema. 

Verschillen vaak klein 

Buurke: “De uitslagen liggen behoorlijk dicht bij elkaar. De deelnemers gaven geregeld aan geen voorkeur te hebben. Ook uit de stellingen die de deelnemers hebben beoordeeld na het beluisteren van de geluidsfragmenten blijkt dat de verschillen vaak klein waren: de helft van de deelnemers gaf aan dat ze het lastig vonden om een keuze te maken. De vier nieuwslezers uit het noorden van het land klonken volgens de deelnemers wel minder Standaardnederlands dan de nieuwslezer van de NOS.” Bij de keuze tussen twee geluidsfragmenten waren voor de meeste deelnemers de klank van klinkers, medeklinkers en de intonatie van invloed. De woordvolgorde en de woordkeuze van de presentatoren was voor slechts een kleine groep mensen van belang. 

Stellingen 

Buurke legde de deelnemers ook een aantal stellingen over het Standaardnederlands voor. Hieruit blijkt dat de meerderheid van de deelnemers vindt dat Standaardnederlands niet per se de taal is die iedereen spreekt, maar wel de taal die iedereen begrijpt. Voor ongeveer de helft van de deelnemers is Standaardnederlands correct Nederlands, en behoort het niet tot een specifieke regio in Nederland - ook niet alleen tot de Randstad. Een zachte ‘g’ hoort volgens de meeste mensen bijvoorbeeld niet tot het Standaardnederlands. "Dit is opvallend, want de zachte 'g' is gangbaar in een groot deel van Nederland en Vlaanderen."

Lijst met woorden

Buurke gaat in het vervolg van zijn onderzoek kijken hoe dialecten en streektalen in het noorden van Nederland zijn veranderd, specifiek ten opzichte van het Nederlands. Voor dit onderzoek spreekt Astrid Kersseboom, als vertegenwoordiger van Standaardnederlands, een lijst met woorden in. Dezelfde lijst met woorden wordt vertaald naar het lokale dialect van Friese en Nedersaksische sprekers. Buurke gaat deze uitspraken kwantitatief met elkaar vergelijken. Op basis daarvan kan hij vervolgens bepalen of dialecten qua klanksysteem meer op het Nederlands beginnen te lijken. Er zijn al aanwijzingen dat dit een doorlopend proces is onder de dialecten, maar Buurke kan dit met hulp van moderne technieken en experimenten heel nauwkeurig meten. Na afloop van het onderzoek kan hij een voorspelling doen over waar het dialect het snelste zal verdwijnen of juist het langste zal blijven. 

Door: Nationale Onderwijsgids