Ik hoor liever te zijn.

Die lange adem is een must… dat is gewoon zo. Ergens weet ik dat ook. Verandering is nu eenmaal een moeilijk iets. Laten we wel wezen. Waarschijnlijk hebben we allemaal wel eens moeite gehad om een andere aanpak te gaan hanteren, om iets niet op jouw manier te doen. En wij mensen vinden daar dan iets van. Misschien hebben we in de loop der jaren ook geleerd om overal iets van te vinden. Het is de vraag of onze bevindingen te pas en onpas gedeeld moeten worden, maar dat is natuurlijk een heel ander onderwerp.

Vanzelfsprekend

Terug naar die ‘lange adem’, oftewel, terug naar begrip en geduld. Terug naar het activeren van ons empathisch vermogen. Terug naar naastenliefde. Want ik blijf toch graag geloven dat we hier allemaal een flinke dosis van bezitten en kunnen uitdelen. Door de alledaagse dingen, de waan van de dag, lijken we het soms allemaal even te vergeten, te parkeren. Terwijl het zo’n groot goed is. Ook dat herken ik maar wat goed. Wanneer ik bezig ben met het uitdragen van mijn missie -de onuitputtelijke verbindende kracht van de literatuur-, wil ik wel eens vergeten dat het voor mij wellicht als een vanzelfsprekendheid voelt, maar dat dit voor anderen geheel anders kan worden ervaren. En dan komt die bewuste lange adem goed van pas.

Zo hebben we allemaal op een andere manier, in een ander tempo leren fietsen. Het ging over het algemeen gepaard met vallen en opstaan. Het niet vreemd dat eenieder een uniek tempo hierin hanteert en zijn of haar eigen weg hierin zoekt. Op welk vlak dan ook.

De eeuwige leerling

En dan denk ik terug aan de tijd dat ik zelf voor de klas stond. Of, zoals ik het graag uitlegde, ik stond ín de klas. Middenin de klas, tussen de leerlingen. Ik wilde niet boven hen staan, maar naast hen. Ik wilde hen zien en hen laten weten dat niet alleen ik hen iets wilde leren, maar dat ik misschien nog zelf het meest van hen leerde. Terugkijkend durf ik te stellen dat ik wel een goede leerkracht was, maar dat ik de balans tussen willen doceren en willen leren niet altijd goed verdeelde. Misschien vergat ik af en toe mijn rol omdat mijn nieuwsgierigheid, mijn hunker naar kennis en kunde de overhand nam. De eeuwige leerling in mijn bleef verlangen naar vernieuwingen en uitdagingen. Binnen de wereld van het onderwijs is dat nu eenmaal niet altijd mogelijk in het tempo dat voor mij passend was.

Lange adem

Het verklaart misschien waardoor ik al die jaren in de klas, al die jaren in het onderwijs, nooit het voldane gevoel had waar ik mijn collega’s dikwijls over -jaloersmakend- hoorde vertellen. Het lukte me niet te bereiken wat ik wilde bereiken. Niet voor de leerlingen, de ouders, mijn collega’s, maar zeker ook niet voor mezelf. Eigenlijk begrijp ik pas nu, jaren later, dat dit alles te maken had met mijn toch ietwat starre kijk op zaken, mijn (te?) rationele insteek, het vasthouden aan de logica van de theorie, het niet durven zien (erkennen) van de noodzaak van de lange adem… Het heeft wellicht allemaal een rol gespeeld. Een confronterende conclusie… Want die lange adem is zeker noodzakelijk, omdat precies die lange adem de verandering die we zo graag willen zien mogelijk maakt. En laat ik nu iemand zijn die soms net iets minder geduldig is dan wenselijk is…

Dus het probleem is niet de noodzaak van de lange adem. Het probleem, als het al een probleem genoemd kan worden, is misschien het gegeven dat er teveel ongeduldige mensen zijn. Mensen die te snel willen gaan, die dan besluiten te stoppen. Die klaar zijn met het wachten. Mensen die niet langer afwachtend willen toekijken. Mensen die sneller willen, wellicht te snel. Mensen die vergeten dat elk mens een eigen tempo heeft, een eigen overtuiging. En, niet geheel onbelangrijk, een eigen comfortzone. Zo ook de mensen die de lange adem nodig hebben. Want hoe je het ook went of keert, ergens is het hebben van die lange adem cruciaal wanneer we menselijk contact nastreven. Altijd.

Comfortzone

Het is onlosmakelijk verbonden met de eerder genoemde en welbekende comfortzone. Want ja, het is fijn wanneer je lekker kunt blijven dobberen op de kalmte van het gewende. Het is comfortabel, warm, veilig en vertrouwd. Het zorgt voor een balans, een geruststellende voorspelbaarheid. En ik begrijp ontzettend goed dat het soms moeilijk is om je hiervan bewust te zijn. Want, en daar schuilt mijns inziens het gevaar, blijf je lekker dobberen, dan vergeet je dat het ook anders kan. Je vergeet de talloze onontdekte avonturen, de nieuwigheden. Je blijft ronddwalen in het welbekende. Soms prettig, zeker. Maar soms ook afstompend. En je weet niet hoe te ontsnappen, want je bent zo gewend om te doen wat je doet. Je zou niet weten hoe het anders zou kunnen. Je doet wat je doet omdat je nu eenmaal altijd doet wat je doet. Er zit niet langer een overtuiging achter. Het is een automatisme geworden. En precies dat is wat ik hoe dan ook wil voorkomen. Precies dat is wat ik denk dat iedereen zou moeten willen voorkomen. En dat kan!

Leesconsulent

Nadat ik mijn gedrag kritisch had bekeken, kon ik niet anders dan te concluderen dat ik met mezelf aan de slag moest gaan. Zoals ik, soms dagelijks, mijn oudsten duidelijk maak dat je de ander niet kunt veranderen, enkel jezelf, moest ik zelf ook de koe bij de horens vatten. En zo ontdekte ik de magische wereld van de boeken. Ik verruilde mijn rol binnen het onderwijs en ging niet langer als leerkracht de wereld toespreken, maar besloot dit als leesconsulent te gaan doen. Blij toe, want ik wist dat de wereld van verhalen een ongekende kracht bezat die binnen het onderwijs onmisbaar was.

En zo begon ik, vol passie én met een onuitputtelijke energie. In plaats van één school te bedienen, mocht ik als leesconsulent op vele scholen aan de slag. Van basisonderwijs tot middelbaar- en zelfs beroepsonderwijs. Met een gevulde rugzak vol inspirerende literaire juweeltjes begon ik mijn missie uit te dragen. En terwijl ik, orakelend over boeken, de docenten en leerlingen inspireer, werk ik voortdurend aan mijn lange adem, mijn begrip en geduld. Bewust ‘liever zijn’.

Door: Nationale Onderwijsgids / Judith Knapp - Brouns