4 april 2025 om 12:15
2 minuten lezen
Tweede Kamer uit brede kritiek op leermiddelenmarkt: transparantie en digitalisering onder vuur
Tijdens het Kamerdebat op 3 april over digitalisering en leermiddelen in het voortgezet onderwijs toonden alle politieke partijen zich kritisch over de huidige stand van zaken in de leermiddelenmarkt. De zorgen richten zich op stijgende kosten, ondoorzichtige verdienmodellen van uitgeverijen en de beperkte informatie over het daadwerkelijke gebruik van verplichte digitale licenties binnen het zogenoemde LiFo-systeem. Dit meldt de VO-Raad.
De aanleiding voor het debat was een recent rapport van adviesbureau KPMG. Hoewel dit rapport de werking van het systeem in kaart bracht, vonden meerdere Kamerleden dat het geen antwoord biedt op essentiële vragen over de economische motieven van uitgevers en het daadwerkelijke gebruik van digitale leermiddelen. Kamerleden drongen daarom aan op verplichte transparantie over marges en gebruikscijfers, en spraken zich uit tegen de eenzijdige contractvormen waarbij scholen langdurig vastzitten aan licenties die jaarlijks vervallen.
Er werd gepleit voor een betere borging van het publieke belang in de markt voor schoolboeken en digitaal leermateriaal. Het idee is dat een duurzamer en eerlijker model nodig is, waarbij de zeggenschap van scholen wordt vergroot. Ook werd er gewezen op het belang van samenwerking tussen scholen, bijvoorbeeld via inkoopcoöperatie SIVON, om gezamenlijk sterker te staan tegenover uitgeverijen.
Zorg over leerlingvolgsystemen en leermiddelenkwaliteit
Naast de leermiddelenmarkt werd ook de rol van leerlingadministratiesystemen besproken. Er klonken zorgen over de invloed van systemen zoals Magister en SomToday op de mentale druk die jongeren ervaren, met name door het realtime meekijken van ouders. Kamerleden pleitten voor bewuster gebruik en mogelijk het maken van afspraken hierover met scholen.
Wat betreft de inhoudelijke kwaliteit van leermiddelen, riepen meerdere fracties op tot verbetering. Er werd gesuggereerd om wettelijke eisen in te voeren, een keurmerk te ontwikkelen of leraren meer tijd te geven om zelf open lesmateriaal te ontwikkelen. De al aangestelde kwartiermaker voor de Kwaliteitsalliantie Leermiddelen krijgt hiermee een stevig takenpakket, waarover voor de zomer een update wordt verwacht.
Bekostiging van devices blijft knelpunt
De discussie ging ook over de bekostiging van digitale apparaten, zoals laptops en tablets, die in veel gevallen essentieel zijn voor het onderwijs maar niet worden gezien als leermiddel. Kamerleden vroegen om herziening van de financieringsstructuur, zodat ook deze apparaten onder de Wet Gratis Schoolboeken kunnen vallen. Voorlopig ontbreekt hiervoor echter budget. Wel komt er incidenteel vijf miljoen euro beschikbaar via Stichting Leergeld, met extra aandacht voor gerichte bekendmaking onder ouders.
Er klonken ook bredere zorgen over de digitalisering van het onderwijs. Sommige Kamerleden stelden dat digitale middelen nooit een drempel mogen vormen voor deelname aan het onderwijs, en uitten kritiek op de druk die het Normenkader met zich meebrengt voor scholen. Hoewel er een zelfevaluatie-instrument in voorbereiding is, blijven vragen over personele capaciteit en financiering voorlopig onbeantwoord.
In een aankomend tweeminutendebat krijgen Kamerleden de kans om moties in te dienen, waarmee zij hun voorstellen kracht kunnen bijzetten.
Door: Nationale Onderwijsgids / Fleur Zomer
