De nominatie komt nadat het UMU in de afgelopen zeven jaar een ingrijpende transformatie heeft doorgemaakt. Het museum heeft zich gepositioneerd als een familie- en doe-museum, met een duidelijke focus op het betrekken van jonge bezoekers, in het bijzonder kinderen van 8 tot 14 jaar. Door middel van interactieve installaties en tentoonstellingen wil het museum wetenschap dichter bij het publiek brengen, waarbij nieuwsgierigheid en wetenschappelijk onderzoek centraal staan.

Een van de speerpunten van het vernieuwde museum is de ‘mysterybox’, een witte doos waarin bezoekers moeten raden wat erin zit. Het mysterie rondom de doos is bedoeld om de nieuwsgierigheid van bezoekers te prikkelen en hen actief te betrekken bij het wetenschappelijk proces, aldus het museum. Dit concept weerspiegelt het idee dat wetenschappelijk onderzoek vaak draait om het stellen van vragen en het ontdekken van antwoorden.

De positieve beoordeling van het museum door de jury richtte zich vooral op de manier waarop het UMU zich heeft gepositioneerd binnen de regio Utrecht en zijn sterke publieksgerichtheid. Het museum heeft een bijzondere band opgebouwd met de lokale gemeenschap en scholen, waarbij het merendeel van de bezoekers uit de regio komt. Daarnaast werd de zelfstandigheid van het museum geprezen, aangezien het UMU vrijer in zijn keuzes kan zijn dan veel andere universiteitsmusea.

In 2023, na een drie jaar durende verbouwing, heropende het museum zijn deuren en trok direct 100.000 bezoekers, een aanzienlijke stijging ten opzichte van de jaren voor de verbouwing. Deze groei is deels te danken aan de samenwerking met de Universiteit Utrecht (UU), waarbij wetenschappers bijdragen aan educatieve programma’s en minicolleges die regelmatig worden georganiseerd voor het publiek.

Een ander initiatief waarmee het museum de kloof tussen wetenschap en het publiek wil verkleinen, is de inzet van studenten als educatieve begeleiders. Deze studenten spelen een actieve rol bij het begeleiden van workshops en andere educatieve activiteiten in het museum, en fungeren als rolmodellen voor jongere bezoekers.

De EMYA-nominatie wordt gezien als een erkenning van het harde werk van het UMU-team en de samenwerking met de UU. De winnaar van de European Museum of the Year Award wordt op 24 mei bekendgemaakt in Polen. Andere genomineerde musea uit Nederland zijn onder meer het Paleis Het Loo en het Nijntje Museum. Het UMU heeft besloten geen vertegenwoordiger naar de prijsuitreiking te sturen vanwege bezuinigingen binnen de universiteit.

Het museum hoopt met de nominatie niet alleen zijn vernieuwingsslag te bekronen, maar ook verder bij te dragen aan de brug tussen wetenschap en de bredere maatschappij, vooral voor de jongere generaties die het museumbelangste publiek van de toekomst zijn.

Door: Nationale Onderwijsgids / Fleur Zomer