Week van Dyslexie: wat is dyslexie en hoe herken je het?

Deze week is het de Week van Dyslexie. Voor veel mensen is lezen vanzelfsprekend, maar voor mensen met dyslexie kan lezen en spellen een uitdaging zijn. In dit artikel leggen we uit wat dyslexie is en hoe je het kunt herkennen.

Wat is dyslexie?

Wanneer iemand dyslexie heeft, is er sprake van een ernstige achterstand op het gebied van lezen en spelling in vergelijking tot leeftijdsgenoten. De achterstand moet hardnekkig zijn. Dit betekent dat ook met extra ondersteuning en oefenen het lezen en/of spellen moeizaam blijft. 

Dyslexie betekent letterlijk ‘niet goed kunnen lezen’. Het woord komt uit het Grieks. De definitie voor dyslexie die in Nederland het meest wordt gebruikt is: ‘Een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau’.

Ongeveer 4 procent van de Nederlandse kinderen heeft dyslexie, maar ook volwassenen kunnen ermee te maken hebben.

Symptomen van dyslexie 

Kinderen en jongeren met dyslexie hebben problemen met het verwerken van klanken en letters. Ze vallen meestal op als ze hardop moeten lezen. Vaak gaat dat langzamer dan het tempo van hun klasgenootjes en is het niet vloeiend. In plaats daarvan lezen ze op een spellende en/of radende wijze. Daarnaast schrijven ze woorden vaak zoals ze die horen (fonetisch) en maken ze veel fouten in dictees. Letters worden daarbij vaak door elkaar gehaald of gespiegeld (b/d).

Deze problemen zijn vaak al vanaf de start van het taalonderwijs op de basisschool te merken. In sommige gevallen komen deze problemen pas later tot uiting, omdat de sterke kanten van een kind de zwakke kanten lang kunnen compenseren. Het gevolg hiervan kan zijn dat het kind in kwestie niet de juiste ondersteuning krijgt. Het kind kan zich dan onbegrepen voelen en dat kan leiden tot frustratie en eventuele gedragsproblemen op latere leeftijd.

Kenmerken van dyslexie

Dyslexie kun je herkennen aan verschillende kenmerken, zoals:

• Moeite met lezen en schrijven, waardoor je heel langzaam leest of een woord vaak verkeerd leest of schrijft
• Moeite met het lezen van een boek of een lang artikel in de krant
• Moeite met dingen opschrijven, zoals een verslag

Primaire symptomen op leergebied

De primaire symptomen van dyslexie op leergebied zijn:

• Langzaam en spellend lezen: Woorden worden niet vloeiend gelezen, maar spellend of radend. 
• Problemen met klank-letterkoppeling: Moeite met het herkennen van de klank bij een bepaalde letter.
• Fouten maken bij het uitspreken van woorden.
• Fonetisch schrijven, woorden worden geschreven zoals ze gehoord worden.
• Veel spelfouten tijdens dictees. 

Secundaire symptomen op leergebied

De secundaire symptomen van dyslexie op leergebied luiden als volgt:

• Problemen met begrijpend lezen (in het primair onderwijs) en studerend lezen (in het voortgezet onderwijs en daarna)
• Problemen met het leren van vreemde talen

N.B. We spraken net over studerend lezen in het voortgezet onderwijs en daarna. Wat is studerend lezen precies? Studerend lezen kun je gebruiken als je de belangrijkste informatie van een tekst wil onthouden. Als je voor een toets aan het leren bent, dan zul je deze leesstrategie dus kunnen toepassen. Je leest de te leren tekst globaal en intensief. Want je wil namelijk weten wat de hoofdzaken van een tekst zijn en je wil de tekst begrijpen. Vervolgens ga je nog een stap verder door bijvoorbeeld een samenvatting van de tekst te schrijven en die te leren. Op die manier onthoud je ook echt de belangrijkste informatie uit de tekst. 

Het is belangrijk om te weten dat dyslexie geen teken is van een lagere intelligentie. Veel mensen met dyslexie zijn juist heel intelligent en hebben sterke andere kwaliteiten, zoals creativiteit en probleemoplossend vermogen. Een dyslexieonderzoek kan duidelijkheid geven over de aanwezigheid van dyslexie. 

Bronnen: Hersenstichting,  Balans Landelijke Oudervereniging, Opdidakt, Richtlijnen Jeugdhulp en Jeugdhulpbescherming, Examenoverzicht.nl.