Dyslexieonderzoek: wanneer heb je er recht op?

Het is deze week de Week van Dyslexie. Voor mensen met dyslexie kan spellen en lezen een flinke uitdaging zijn. Wanneer extra ondersteuning in lezen en/of spellen op school niet lijkt te helpen, kan men een onderzoek naar dyslexie starten. Wat houdt zo’n onderzoek precies in en wanneer kom je daarvoor in aanmerking?

Ouders kunnen samen met de school een onderzoek aanvragen bij een orthopedagoog of psycholoog. Deze heeft hiervoor een contract met de gemeente. Het onderzoek wordt vergoed als er voldaan wordt aan bepaalde criteria. Zo moet de school voldoende begeleiding geven en het leerlingendossier moet op orde zijn.

Vergoed dyslexieonderzoek

Om in aanmerking te komen voor vergoed dyslexieonderzoek is drie keer een E-score bij woordlezen op de hoofdmeetmomenten een vereiste. Daarnaast moet de school kunnen aantonen dat zij op dat moment genoeg specifieke begeleiding heeft gegeven. Dat betekent dat er minimaal twee periodes van tien tot twaalf weken extra gerichte begeleiding op ondersteuningsniveau 1+2+3 geboden moet zijn voor lezen. Eventueel ook voor spellen.

De extra begeleiding dient minimaal één uur per week te zijn boven op de reguliere leestijd. Als er ook spellingsproblemen zijn, dan dient de extra les- en spellingbegeleiding samen minimaal één uur te zijn. Kinderen krijgen in een groepje van maximaal vier begeleiding. Per kind zijn er individuele doelen opgesteld en geëvalueerd.

Niet-vergoed dyslexieonderzoek

Mocht een leerling niet bij het lezen van woorden, maar wel bij spelling, drie keer een E-score op de hoofdmeetmomenten hebben gehaald, dan kan deze eventueel worden aangemeld voor een niet-vergoed dyslexieonderzoek. De school moet kunnen aantonen dat de school genoeg specifieke spellingbegeleiding heeft geboden gedurende de periode tussen de drie laatste hoofdmeetmomenten.

Wanneer kom je in aanmerking voor een onderzoek?

Om in aanmerking te komen voor de financiële vergoeding voor een dyslexieonderzoek en de behandeling moet aan onderstaande voorwaarden voldaan worden:

• Het kind moet tussen de 7 en 13 jaar oud zijn en op de basisschool zitten. De dyslexiezorg mag in elk geval niet startten na de leeftijd van 13 jaar.
• Er moet een leerlingdossier (leesdossier) zijn waaruit blijkt dat er sprake is van een ernstige achterstand. Dit wil zeggen dat er op drie opeenvolgende hoofdmetingen een E of V min moet zijn gescoord. En er is intensieve hulp geboden op de verschillende zorgniveaus, waarvan in ieder geval 2 x 10 -12 weken op zorgniveau 3.
• Er is sprake van hardnekkigheid: de school kan aantonen dat er voldoende extra hulp is geboden op het gebied van lezen/of spellen, waarbij er onvoldoende groei te zien is. 
• De school heeft het vermoeden dat er sprake is van ernstige dyslexie, gebaseerd op de geringe vooruitgang bij het traject van intensieve extra hulp.

Wanneer onvoldoende aan het criterium van achterstand wordt voldaan om in aanmerking te komen voor (vergoed) onderzoek naar ernstige dyslexie, wil dit niet zonder meer zeggen dat er helemaal geen sprake kan zijn van dyslexie. Het betreft dan alleen niet de variant die voor vergoede dyslexiezorg in aanmerking komt. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer er sprake is van ernstige en hardnekkige spellingproblemen.

Dyslexieverklaring

Het kan ook zijn dat een leerling op de basisschool nog redelijk heeft kunnen compenseren, maar dat er bij het leren van de vreemde talen in het voortgezet onderwijs vermoedens van dyslexie naar voren komen. In dit geval is onderzoek wel mogelijk en indien van toepassing kan een dyslexieverklaring worden opgesteld, echter komt dit niet voor vergoede zorg in aanmerking. Ook bij leerlingen in het voortgezet onderwijs moet men aantonen dat de leerling al langer een ernstig lees- en/of spellingprobleem laat zien en dat extra ondersteuning op dit gebied niet tot verbetering heeft geleid. Wanneer een leerling nog geen extra ondersteuning heeft gehad, krijgt de leerling eerst een periode van gerichte ondersteuning. Pas daarna voordat een eventuele diagnose dyslexie gesteld kan worden.

Wie betaalt het onderzoek en de behandeling van dyslexie?

Sinds 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor gespecialiseerde dyslexiezorg voor basisschoolleerlingen (zowel voor onderzoek als behandeling). De gemeente waar het kind woont is verantwoordelijk voor de zorg. De Rijksoverheid heeft op regelhulp.nl informatie over dyslexie en dyscalculie bij elkaar gezet. Er is onder andere terug te vinden welke hulp er mogelijk is wanneer er sprake is van dyslexie en welke vergoedingsmogelijkheden er in jouw gemeente zijn.

In veel gemeenten is de zorgaanbieder zelf verantwoordelijk voor het beoordelen van het leesdossier, maar er zijn ook gemeenten waarbij een externe partner, bijvoorbeeld een samenwerkingsverband, dit doet.

Waar kun je terecht voor een onderzoek/dyslexietest?

Als het kind bij drie achtereenvolgende ‘drie minuten toetsen’ tot de slechtste tien procent behoort, wordt hij doorverwezen voor dyslexieonderzoek. De school vult een formulier in en vraagt de ouders om dit ook te doen. Vervolgens moet er bij de gemeente een beschikking aangevraagd worden. Pas als dit gebeurd is, mag  een hiertoe bevoegde instantie een dyslexietest uitvoeren. Je kunt daar vervolgens een afspraak maken voor een onderzoek.

Afwijzing en dan?

Als je voor een dyslexieonderzoek wordt afgewezen, ga dan na bij de school of de gemeente waarom de aanvraag is afgewezen en wat er nodig is om alsnog in aanmerking te komen. Verzamel documentatie over de dyslexie of vermoedelijke dyslexie, zoals resultaten van het leerlingvolgsysteem, en bespreek de situatie met de school om het handelingsplan aan te passen of meer ondersteuning te bieden. Als je er niet uitkomt met de school of de gemeente, kan contact opnemen met de Onderwijsconsulent helpen om je rechten te bewaken.

Recht op aanpassingen onderwijs bij dyslexie

Als uit het dyslexieonderzoek blijkt dat er inderdaad sprake is van dyslexie, dan zijn er enkele rechten op aanpassingen in het onderwijs. Leerlingen met dyslexie hebben het recht om gelijk behandeld te worden, net zoals alle andere leerlingen. Dit is geregeld in de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBH). Scholen zijn verplicht om aanpassingen te doen als een ouder of de leerling hierom vraagt. Denk bijvoorbeeld aan extra toetstijd of digitale schoolboeken. De leerling heeft recht op deze aanpassingen, zodat hij onderwijs kan volgen dat past bij zijn mogelijkheden. 

Bronnen: Dyslexie Centraal, 1801 Jeugd & Onderwijsadvies, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, ECLG expertisecentrum leren & gedrag, sQula, ECD Expertisecentrum Dyslexie, Onderwijs Consumenten Organisatie.