Onderzoek naar bijstelling schooladvies op waarde van niveau in derde leerjaar

In groep 8 krijgen leerlingen voordat ze de eindtoets maken een schooladvies van hun leerkracht. Dit advies bepaalt op welk niveau een leerling zich mag inschrijven in het voortgezet onderwijs. De basisschool kan het schooladvies naar boven bijstellen als de score op de eindtoets hoger is dan het advies. Dat is echter niet verplicht. Wanneer de eindtoetsscore lager is, kan de basisschool het advies niet bijstellen.

Bijgesteld schooladvies 

Een bijgesteld schooladvies voorspelt de onderwijspositie van een leerling in leerjaar 3 van het voortgezet onderwijs beter dan een niet-bijgesteld advies. Van leerlingen die geen bijgesteld advies krijgen, komt het gevolgde onderwijsniveau in leerjaar 3 minder vaak overeen met het adviesniveau van de basisschool dan van leerlingen waarbij het advies wel wordt bijgesteld.

Bijstelling van het schooladvies heeft een positief effect op de schoolloopbaan van leerlingen. Zij zitten in het derde leerjaar gemiddeld een half niveau hoger dan leerlingen die geen bijgesteld advies krijgen. Leerlingen van wie het advies niet is met een bijgesteld stromen wel wat vaker een niveau af en lopen iets vaker vertraging op dan leerlingen zonder bijgesteld advies. Toch zitten ook deze leerlingen – ondanks eventuele afstroom en vertraging – een half niveau hoger dan leerlingen zonder bijstelling.

Dubbel schooladvies tijdens coronapandemie 

Vanwege de coronapandemie konden de leerlingen in 2020 geen eindtoets maken en was er dus ook geen mogelijkheid om schooladviezen bij te stellen. Veel organisaties in het onderwijs riepen scholen daarom op om ‘kansrijk te adviseren’. Een van de manieren om dat te doen, is het geven van een dubbel schooladvies. Zo’n advies bestaat uit twee aan elkaar grenzende niveaus, bijvoorbeeld vmbo-t/havo, en biedt leerlingen de mogelijkheid om voor het hoogste niveau te gaan.

Uit eerder onderzoek zijn er aanwijzingen dat het gunstiger is om leerlingen te plaatsen op het hoogste niveau van een dubbeladvies. Van de leerlingen met vergelijkbare eindtoetsscores en een dubbeladvies havo/vwo behaalt de groep die naar het vwo ging hogere lees- en IQ-scores in het derde leerjaar. Ook heeft die groep leerlingen meer vertrouwen om het diploma te behalen.

Een schooladvies dat niet kan worden bijgesteld dat de eindtoets wegvalt, is gemiddeld lager dan waar leerlingen in leerjaar 3 van het vo uiteindelijk terechtkomen. De groep 8 leerlingen die in 2020 geen eindtoets maakten, zitten drie jaar later namelijk iets vaker op een hoger niveau dan hun schooladvies, in vergelijking met leerlingen in de jaren ervoor. Dit geldt voor jongens en meisjes, maar in sterkere mate voor meisjes. Het geldt eveneens voor stad en platteland, maar wat meer voor leerlingen uit sterk stedelijke gebieden. Ten slotte geldt het in even sterke mate voor leerlingen uit lagere en hogere sociaal-economische milieus.

Door: Nationale Onderwijsgids