Verkiezingen 2025: wat gaat er gebeuren met het mbo

In oktober mogen we weer met zijn allen naar de stembus. Misschien stem je al jaren op dezelfde partij of heb je nog geen idee welk vakje je rood moet kleuren. Hoog tijd om de verkiezingsprogramma’s door te nemen zodat jij weet wat je te wachten staat. De redactie van de Nationale Onderwijsgids gaat voor jou alle onderwijssecties bij langs. Deze keer kijken we wat de partijen willen veranderen aan het mbo.

PVV

• De PVV draagt het mbo een warm hart toe: een mbo waar vakmanschap, discipline en trots centraal staan.

GroenLinks/PvdA

• GroenLinks/PvdA wil gelijke rechten voor alle studenten, of je nu mbo-, hbo- of een wo-opleiding volgt. Mbo-studenten krijgen dezelfde mogelijkheden als andere studenten als het gaat om bijvoorbeeld de introductieweek en lidmaatschap bij studenten-, sport-, of gezelligheidsverenigingen.
• Het mbo heeft meer regelvrijheid nodig om opleidingen flexibeler vorm te geven. Samen met mbo-instellingen werkt de partij aan kwaliteitsimpuls voor het mbo-onderwijs, gericht op betere basisvaardigheden.
• GroenLinks/PvdA verhoogt het inkomen voor mbo-, hbo-, en wo-studenten. Minderjarige mbo-studenten die niet meer thuis wonen krijgen ook een basisbeurs. 
• Er kom een duidelijke richtlijn voor onderwijsinstellingen, van mbo tot universiteit, hoe zij medezeggenschap actief moeten faciliteren. 
• Stagiairs verdienen ongeacht hun opleidingsniveau een eerlijke stagevergoeding van 750 euro per maand bij fulltime dienstverband.
• Stagebedrijven die discrimineren verliezen hun erkenning. Er wordt op onderwijsinstellingen verplicht gewerkt met stagematching, waar studenten een stageplek krijgen toegewezen.

VVD

• Mbo’ers zijn de ruggengraat van onze samenleving en economie. De VVD wil af van het vooroordeel dat een theoretische opleiding beter is dan een praktische. Een mbo-diploma is een gerespecteerd eindstation, geen tussenstop. De partij gaat vol inzetten op de maatschappelijke herwaardering van het mbo.
• Basisvaardigheden blijven prioriteit in het mbo. De VVD behoudt de subsidie om mbo’ers op de werkvloer op te leiden. 
• De partij maakt de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) aantrekkelijker met betere begeleiding, meer instroommomenten en flexibeler wisselen tussen beroepsopleidende leerweg (BOL) en BBL.
• Om voortijdig schoolverlaten of groenpluk te voorkomen, wordt de financiële positie van BBL’ers beter. Ook in de BOL-opleiding wordt meer in de praktijk opgeleid.
• Publiek bekostigde instellingen worden verplicht om hun onderwijsaanbod beschikbaar te stellen aan volwassenen en werkenden. De prioriteit ligt bij tekortberoepen, mbo en mkb.

NSC

• NSC wil het beroepsonderwijs als een volwaardige beroepsroute naast de academische lijn positioneren. Dit betekent dat er een vloeiende overstap mogelijk moet zijn van het vmbo naar mbo, en van mbo/havo/vwo naar hbo en de beroepspraktijk.
• Het beroepsonderwijs moet zich meer richten op wat de arbeidsmarkt nodig heeft, zo nodig met een sterkere regie van de overheid. In alle regio’s moet een vmbo-techniek en mbo-techniek aanwezig zijn. Het programma Sterk Techniekonderwijs wordt uitgebreid naar het mbo.
• NSC verplicht een belastingvrije stagevergoeding van 450 euro per maand. 
• In veel regio’s is de reistijd voor studenten in het (v)mbo te lang. NSC stimuleert de spreiding van (v)mbo-onderwijs middels regiotoeslagen. Elke leerling moet binnen 45 minuten reistijd naar een opleiding (v)mbo-basis/kader school kunnen.
• Met de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) maakt NSC actieplannen voor voldoende stages en leerwerkplekken.
• NSC maakt zich zorgen over de toename van het voortijdig schoolverlaten in met name het (v)mbo. NSC streeft ernaar dat leerlingen minimaal een startkwalificatie (mbo2) halen. 
• Er moet ruimte komen voor docenten en scholen om een persoonlijk en passend aanbod vorm te geven. Dit kan ook betekenen dat de jongere zonder diploma hulp krijgt bij het vinden van werk.
• Huisvesting van studenten in het mbo, hbo en wo is een groot probleem. NSC steunt regio’s met plannen voor ‘betaalbaar wonen op de campus/rondom instellingen’. 

D66

• D66 verhoogt de basisbeurs met 166 euro per maand, zodat studenten beter kunnen rondkomen. Een mbo-student krijgt dezelfde aanvullende beurs als een student aan de hogeschool of universiteit.
• D66 gaat meer studentenhuizen bouwen voor alle studenten: mbo, hbo en wo. Bestaande gebouwen worden daarbij omgebouwd naar studentenhuizen. 
• D66 wil een eerlijke stagevergoeding voor elke student. Daarom komt er een wettelijke minimum stagevergoeding, die werkgevers betalen. Er mag geen verschil bestaan tussen stages in het mbo, hbo en wo.
• De partij accepteert geen stagediscriminatie en voert daarom een geen-pardon beleid. Elke onderwijsinstelling krijgt een meldpunt voor stagediscriminatie.
• Mbo-studenten krijgen dezelfde toegang tot studentenhuisvesting, dezelfde voordelen voor studenten en toegang tot sport, cultuur en verenigingen als hbo- en wo-studenten.
• Alle onderwijsinstellingen worden verplicht hun gebouwen toegankelijk voor iedereen te maken.

BBB

• Het beroepsonderwijs kan worden versterkt met leermeesters, stages en regionale samenwerking tussen praktijkonderwijs, vmbo, mbo, werkgevers en gemeenten.
• Vakopleidingen voor Defensie en veiligheid – van praktijkonderwijs, vmbo, mbo tot en met hbo- krijgen de komende jaren extra aandacht.

CDA

• Het CDA zet in op een nieuw mbo-pact voor langjarige zekerheid met een verbeterde bekostiging, meer samenwerking in het bedrijfsleven en werkgevers en een grotere rol op het gebied van leven lang ontwikkelen.
• De bekostiging van het mbo wordt minder gestuurd op studentenaantallen en meer gebaseerd op samenwerking tussen instellingen. CDA wil het mbo-opleidingsaanbod in krimpregio’s waarborgen.
• Het CDA wil in het mbo blijven opleiden voor toekomstige banen en de verbinding met de praktijk versterken.
• De partij investeert in de capaciteit bij Defensie om significant meer mbo-studenten te begeleiden.
• Er komen afspraken met brancheorganisaties voor baangaranties en een stagefonds specifiek voor tekortsectoren. Het CDA stimuleert sociale partners om stevige afspraken over stagevergoedingen voor mbo-studenten te maken.
• Het CDA ontmoedigt bedrijven om mbo-studenten in dienst te nemen zonder dat zij de kans hebben gekregen een diploma te halen via de combinatie van leren en werken.
• De partij zet vol in op burgerschapsonderwijs in het mbo.

SP

• De SP erkent het mbo als volwaardige onderwijsroute, met trots en gelijke rechten. Dat betekent: betere financiering, goed lesmateriaal en voldoende praktijkplekken.
• Goed beroepsonderwijs begint bij goed contact tussen student en docent. Daarom maakt de SP mbo’s kleinschaliger. 
• Iedereen moet een goede opleiding kunnen volgen, of je nu naar het mbo, hbo of de universiteit gaat. SP begint daarom met het schrappen van het lesgeld voor mbo-studenten. Daarna volgen de hogescholen en universiteiten. 
• Iedere student krijgt een hogere basisbeurs zodat studeren geen schuldenval meer is.

DENK

• DENK wil een zerotolerance beleid voor stagediscriminatie. Dit doet de partij door mystery guests in te zetten, het predicaat erkend leerbedrijf in te trekken bij bewezen discriminatie en naming and shaming door te voeren. 
• De overheid voert een stagegarantie in om voor iedere jongere een stageplaats te garanderen.
• Stagiairs krijgen een eerlijke beloning, afgedwongen met een Wet minimumstagevergoeding.

Partij voor de Dieren

• Het middelbaar beroepsonderwijs speelt een grote rol bij het aanpakken van uitdagingen in de maatschappij. Daarom investeert de Partij voor de Dieren in een breed aanbod van praktijkgerichte opleidingen en innovatief, praktijkgericht onderzoek.
• De ov-kaart voor studenten (mbo, hbo en universiteit) wordt omgezet in een gift en blijft geldig zolang de student studeert. 
• Het collegegeld gaat fors omlaag en is voor alle studenten en opleidingen hetzelfde bedrag. Ongeacht leeftijd, het aantal eerder gevolgde studies of behaalde diploma’s.
• De Partij voor de Dieren investeert in praktijkgericht middelbaar beroepsonderwijs waardoor er ook in de toekomst voldoende praktisch opgeleide professionals zijn.
• Door nauwere samenwerking tussen het middelbaar onderwijs, mbo, hbo en wo verbetert de partij de mogelijkheden voor studenten om van richting te wisselen en elders in te stromen.
• Mbo-instellingen, hogescholen en universiteiten worden gedemocratiseerd: studenten en docenten krijgen daardoor meer invloed in de medezeggenschapsraden. Bestuurders worden gekozen, in plaats van benoemd door de minister.
• Werkgevers zijn verplicht een stagevergoeding te betalen aan hun stagiairs van minimaal 500 euro per maand bij een stage voltijd en naar rato bij deeltijd. Dit geldt voor zowel mbo-, hbo-, als wo-studenten.
• Er komt een wettelijk verbod op het gebruik van dieren in het middelbaar en hoger onderwijs.
• De rol van het mbo en hbo in praktijkgericht onderzoek wordt erkend en het mbo en hbo krijgen een gelijkwaardige positie bij onderzoek agenda’s. Mbo en hbo krijgen de mogelijkheid om te bouwen aan een onderzoeksinfrastructuur.

SGP

• Begeleiding van stages op niveau 1 en 2 in het mbo krijgt extra aandacht.
• Werkgevers en onderwijsinstellingen maken afspraken om te voorkomen dat jongeren hun opleiding niet afmaken doordat zij te vroeg volledig aan de arbeidsmarkt deelnemen (‘groenpluk’).
• Er komt geen vervolg op de overdadige kwaliteitsafspraken in het mbo.
• De bekostiging van het mbo is eerlijk en transparant.
• Het inspectietoezicht in het mbo wordt meer afgestemd op eigen vormen van kwaliteitsontwikkeling binnen de sector.
• Leven lang leren wordt opgenomen als wettelijke opdracht voor het mbo en hbo. Het biedt studenten en werkenden kansen om zich verder te scholen.
• Bedrijven worden gestimuleerd en ondersteund om langjarige samenwerking aan te gaan met het beroepsonderwijs.
• Alle studenten verdienen een fatsoenlijke stagevergoeding.
• Er komt een actieplan voor een duidelijke aansluiting van het mbo en hbo op de behoefte van Defensie inzake personeel, materieel en innovatie.
• De rol van het mbo en hbo in de regio moet duidelijk erkend worden, bijvoorbeeld door goede verankering binnen regionale programma’s van de overheid.

ChristenUnie

• De ChristenUnie zet zich in op positieve beeldvorming en stimuleert jongeren om vol vertrouwen te kiezen voor het vmbo en het mbo.
• Het mbo moet toegankelijk zijn voor instromers zonder startkwalificatie na beoordeling door de opleiding.
• De samenwerking tussen mbo-instellingen en werkgevers wordt versterkt, zodat elke jongere verzekerd is van een kwalitatief goede stageplaats, inclusief stagevergoeding.

Volt

• Zolang de plannen voor een basisinkomen nog niet zijn ingevoerd, verhogen we de basisbeurs conform het voorstel van het SER Jongerenplatform, inclusief inflatiecorrectie. 
• Volt wil het collegegeld afschaffen voor opleidingen en studies die opleiden tot cruciale/vitale beroepen en sectoren, zoals ICT, techniek, bouw, onderwijs en zorg.
• Volt zorgt ervoor dat mbo-studenten, onder dezelfde voorwaarden als studenten in het hoger onderwijs, aanspraak kunnen maken op een aanvullende beurs. Dit doet Volt door de aanspraakgrond voor de aanvullende beurs voor mbo-studenten gelijk te trekken met die voor hbo- en wo-studenten (ouderlijk verzamelinkomen tot 70.000 euro).
• Volt verplicht een minimale stagevergoeding van 550 euro voor fulltime stages van zowel mbo-, hbo-, als wo-opleidingen. Studenten die fulltime stage lopen kunnen daarnaast niet nog een bijbaantje hebben. Op deze manier hoeven studenten niet onnodig veel te lenen.
• Mbo-instellingen krijgen ook geld om bij te dragen aan verenigingen en sportfaciliteiten. Volt zorgt er op deze manier voor dat meedoen aan het studentenleven ook voor mbo-studenten makkelijk en normaal is.
• Diploma’s in het middelbaar beroepsonderwijs en het hoger onderwijs moeten uiteindelijk EU-brede erkenning krijgen.
• Meer mbo-studenten moeten de mogelijkheid krijgen om een ervaring in het buitenland onder het Erasmus+-programma te doen. Dit bereikt Volt door onder andere meer buitenlandcoördinatoren op mbo-instellingen in te zetten. 

JA21

• JA21 wil mbo’ers uitdagen in plaats van de kwaliteit van het onderwijs te verlagen.

50Plus

• Betere samenwerking tussen beroepsonderwijs, bedrijven en overheden.

BIJ1

• BIJ1 schaft het collegegeld af: praktisch, theoretisch en wetenschappelijk onderwijs worden gratis.
• De basisbeurs komt terug, maar dan wel inkomensafhankelijk. Gebaseerd op het inkomen van de student zelf.
• Op elke vorm van wetenschappelijk, theoretisch en praktisch onderwijs komt een schoolpsycholoog waar studenten met mentale problemen terechtkunnen.
• BIJ1 versterkt en verbreedt praktische opleidingen en er komen meer kleinschalige vakscholen. 
• BIJ1 maakt middelen vrij voor trainingen aan onderwijsinstellingen over racisme, discriminatie en de doorwerking van kolonialisme. 
• Het wordt makkelijker voor studenten en scholieren om meldingen te maken van racisme en discriminatie.
• BIJ1 beboet bedrijven die discrimineren in hun selectie voor stagiairs.