Digitale prentenboeken dragen net als papieren boeken bij aan de taalontwikkeling van peuters. Voor het eerst is nu de inzet ervan in de kinderopvang onderzocht. De woordenschat van peuters gaat aantoonbaar vooruit wanneer pedagogisch medewerkers digitale prentenboeken inzetten, zo blijkt uit een nieuwe effectstudie van Osterhaus, Van Steensel en De Koning. Voorwaarde is wel dat zij beschikken over een kwalitatief aanbod én voldoende zijn getraind in het gebruik ervan.

Digitale prentenboeken nog weinig ingezet 

"Op dit moment worden digitale prentenboeken in de kinderopvang nog relatief weinig ingezet", aldus Julienne van den Heuvel, specialist BoekStart bij Stichting Lezen. "Kindcentra maken in beperkte mate gebruik van het aanbod en het ontbreekt vaak ook aan kennis over het effectief inzetten van dit soort boeken. Pedagogisch medewerkers zien de meerwaarde niet altijd. Terwijl digitale prentenboeken, mits goed ingezet, kinderen extra ondersteuning kunnen bieden in hun taalontwikkeling."

BoekStart in de kinderopvang 

Met het programma BoekStart in de kinderopvang werkt Stichting Lezen actief aan het verbeteren van toegang tot digitale prentenboeken én het vergroten van de deskundigheid van pedagogisch medewerkers.

Woordkennis van peuters 

De inzet van digitale prentenboeken in de kinderopvang draagt bij aan de woordkennis van peuters, zo laten de resultaten van het onderzoek van Osterhaus en collega’s zien. Er is sprake van een middelgroot effect van de inzet van digitale prentenboeken op de woordenschat. Ook op verhaalbegrip is er een klein effect zichtbaar, al is dit minder betrouwbaar. Pedagogisch medewerkers kregen tijdens de studie toegang tot een kwalitatief aanbod van digitale prentenboeken via Bereslim.nl en training om met de prentenboeken te kunnen werken.

De onderzoekers keken ook of de woordenschat van kinderen sterker vooruitging wanneer digitale prentenboeken werden gecombineerd met papieren boeken, of wanneer het gebruik ervan ook thuis werd gestimuleerd. Dat bleek niet het geval. "We verwachtten juist dat meer blootstelling zou leiden tot meer effect", zegt Osterhaus. "Tegelijkertijd weten we niet precies hoé de digitale prentenboeken en papieren boeken in de praktijk werden gecombineerd. Ook is het de vraag of de ouders wel goed genoeg werden bereikt."

Digitale prentenboeken goed toepasbaar 

Digitale prentenboeken zijn goed toepasbaar in de kinderopvang. De pedagogisch medewerkers noemen voordelen als dat de kinderen op hun groep overwegend geïnteresseerd waren in de digitale prentenboeken, dat zich weinig technische problemen voordeden, dat de boeken goed in te passen waren in het reguliere dagprogramma en dat er doorgaans ook voldoende rust voor was. Tegelijkertijd lopen de ervaringen van de pedagogisch medewerkers uiteen. Sommigen zijn positief over het (toekomstig) gebruik van digitale prentenboeken en het enthousiasme en de concentratie bij de kinderen, anderen juist niet.

"Kindcentra zijn soms huiverig voor extra schermtijd bij jonge kinderen, en werken daarom liever niet met digitale prentenboeken", aldus Van den Heuvel. "Dat is begrijpelijk, maar ook een gemiste kans. Het werken met kwalitatief goede digitale prentenboeken draagt bij aan het verbeteren van het voorleesklimaat in de kinderopvang. We blijven ons dan ook inzetten om de inzet van dit type digitale prentenboeken binnen de kinderopvang mogelijk te maken."

Trainingen voor pedagogisch medewerkers 

BoekStart in de kinderopvang stimuleert het werken met digitale prentenboeken op de groep met subsidie vanuit OCW via de Bibliotheek en met trainingen. "In deze trainingen staan kennis en vaardigheden centraal om de praktische toepasbaarheid van het werken met digitale prentenboeken over te brengen op pedagogisch medewerkers", vertelt Van den Heuvel, "en om het werken met digitale prentenboeken te implementeren in het beleid van de kinderopvang. Op deze manier kunnen kindcentra digitale prentenboeken op een effectieve manier leren inzetten. Digitale prentenboeken zijn geen vervanging, maar wel een mooie aanvulling op het voorlezen van papier." 

Voorleesklimaat in de kinderopvang 

Dit effectonderzoek laat zien dat digitale prentenboeken het voorleesklimaat in de kinderopvang kunnen versterken. Een breder beeld van hoe het met voorlezen op kindcentra gesteld is, biedt een tweede onderzoek van Verian in opdracht van Stichting Lezen.

Door: Nationale Onderwijsgids