Is het overschrijven van woorden effectief genoeg om te leren spellen?
Leerlingen woorden laten overschrijven kan effectief zijn om ze te leren spellen. Het is nog effectiever wanneer de leerkracht leerlingen een visueel dictee aanbiedt. Het woord wordt eerst getoond en verdwijnt daarna, zodat de leerling de eigen spelling kan vergelijken met de juiste spellingwijze. Hierbij is het – in tegenstelling tot een traditioneel, auditief dictee – niet nodig om eerst de woorden te horen. Dat meldt de Kennisrotonde.
Tijdens spellinglessen krijgen leerlingen soms de opdracht om afzonderlijke woorden (meerdere keren) over te schrijven. Het idee hierachter is dat leerlingen zo het correcte woordbeeld inprenten, oftewel opslaan in het geheugen.
Schrijfwijze hetzelfde als de taal van herkomst
Inprenting wordt vaak als instructieprincipe aanbevolen voor woorden waarvan leerlingen de schrijfwijze niet kunnen opmaken op basis van het klankbeeld van het woord of door spellingregels. De schrijfwijze van dergelijke woorden wordt bepaald door hoe het woord vroeger werd geschreven of uitgesproken. Zo staat in het woord erwt nog de w, die je vroeger in de uitspraak terug hoorde. Hetzelfde geldt voor woorden die nu hetzelfde klinken maar verschillen in schrijfwijzen, bijvoorbeeld zei en zij. Ook kent het Nederlands veel woorden die zijn overgenomen uit een andere taal. Soms is de schrijfwijze hetzelfde als in de taal van herkomst (bureau) en soms aangepast (portemonnee in plaats van porte monnaie).
Overschrijven kan effectief zijn
Uit het weinige onderzoek op dit gebied komt naar voren dat overschrijven effectief kan zijn voor inprenting van de spellingwijze van woorden. Leerlingen die oefenen met het overschrijven van woorden, maken minder spelfouten dan leerlingen die deze instructievorm niet krijgen. Ook leerlingen die woorden op een scherm rechtstreeks overtypen maken minder spelfouten dan leerlingen die de woorden enkel horen. Voor het schrijven van op spellingregels gebaseerde woorden is er geen duidelijk verschil tussen verschillende groepen leerlingen.
Visueel dictee
Een andere, effectievere spellinginstructiemethode is het visueel dictee. Leerlingen krijgen dan enkele seconden een woord te zien, waarna ze het woord opschrijven of typen. Ze moeten het woord dus uit het geheugen ophalen. Leerlingen controleren direct daarna of ze het woord correct hebben gespeld.
Dat deze instructiemethode succesvol is, kan komen omdat deze verschillende componenten bevat die effectief zijn voor spellingonderwijs: uit het geheugen putten, directe feedback krijgen en met het hele woordbeeld oefenen.
Alleen de juiste spellingwijze inprenten door middel van overschrijven of visueel dictee is niet voldoende. Leerlingen hebben ook formele instructie in spellingregels en de koppeling tussen klanken en letters nodig. Inprenting geeft leerlingen namelijk geen inzicht in het spellingssysteem en leert leerlingen niet hoe ze achter de juiste spellingwijze van een woord kunnen komen.
Bevorderen van spellingbewustzijn
Het bevorderen van spellingbewustzijn is effectief voor de spellingresultaten. Door leerlingen zelf na te laten denken over spellingprocessen en de toepassing van spellingregels leren leerlingen waarom bepaalde spellingwijzen fout zijn.
Door: Nationale Onderwijsgids
