Hogeschool en universiteiten worstelen met introductie VN-verdrag
Sinds de ratificatie van het VN-verdrag Handicap in 2016 zijn hogescholen en universiteiten verplicht inclusief onderwijs te bieden. Uit de rapportage blijkt dat 78 procent van de instellingen een intentieverklaring heeft ondertekend (tegenover 63 procent in 2023), en dat 90 procent inclusie als speerpunt in hun meerjarenvisie heeft opgenomen. Daarnaast heeft een toenemend aantal onderwijsinstellingen hun beleid aangepast op het ‘ sociale model ’ voor inclusie (38 procent), vorig jaar hebben 31 procent van de instellingen dit opgepakt. Onderwijsinstellingen zetten stappen door hun medewerkers te professionaliseren, informatievoorziening te verbeteren en digitale leermiddelen toegankelijker te maken. Dit begint effect te hebben: de bekendheid met ondersteuningsvoorzieningen onder studenten met een beperking is toegenomen, zo is de bekendheid met toetsvoorzieningen gestegen van 67 procent naar 70 procent.
Stagediscriminatie
Tegelijkertijd legt het rapport verschillende belemmeringen bloot. Stagediscriminatie blijft een pijnpunt: 5 à 6 procent van de studenten met een beperking meldt problemen zoals ontoegankelijke stage-eisen, onvoldoende begeleiding en uitsluiting. Ook bij de overgang van onderwijs naar werk blijft ongelijkheid zichtbaar. Afgestudeerden met een ondersteuningsbehoefte zijn twee keer zo vaak werkloos na hun studie (25 procent tegenover 13 procent van studenten zonder ondersteuningsbehoefte) en minder tevreden over hun carrièremogelijkheden. De financiële druk op studenten met een beperking neemt eveneens toe. Bijna 40 procent ervaart financiële moeilijkheden, een zorgwekkend contrast met 15,9 procent van studenten zonder beperking.
Informatievoorziening
Tot slot blijft informatievoorziening een aandachtspunt: 23,5 procent van de studenten met een ondersteuningsbehoefte geeft aan ontevreden te zijn over de informatie op websites en portals.
Hoge werkdruk docenten
Ook de hoge werkdruk onder docenten verdient aandacht. Uit cijfers van de Nederlandse Arbeidsinspectie blijkt dat bijna 74 procent van de medewerkers in het hbo en wo chronische stress ervaart, terwijl 36 procent ernstige uitputtingsklachten meldt. Dit belemmert niet alleen hun welzijn, maar zorgt er ook voor dat docenten minder ruimte ervaren om studenten met een ondersteuningsbehoefte te begeleiden. Veel onderwijsinstellingen (64 procent) signaleren bovendien een gebrek aan bewustwording en handelingsverlegenheid bij docenten als belangrijke knelpunt.
Lotte Scheeren: “Docenten spelen een sleutelrol in inclusief onderwijs, maar alleen als ze daarvoor de juiste tools en tijd krijgen. Investeren in hen is investeren in de toekomst van studenten”
Aanbevelingen
Om structurele vooruitgang te boeken, doet het expertisecentrum aanbevelingen op het niveau van de overheid, onderwijsinstellingen en de student. Het rapport adviseert om in het hbo en wo een gezamenlijke definitie van inclusief onderwijs te overwegen (naar voorbeeld van het primair onderwijs ), in lijn met het VN-verdrag Handicap, met daarbij een duidelijke roadmap met concrete stappen. Onderwijsinstellingen worden aangemoedigd om actieplannen te ontwikkelen waarin doelen en verantwoordelijkheden helder zijn vastgelegd, ondersteund door een contactpersoon die toezicht houdt op de voortgang. Regelmatige rapportage en de actieve betrokkenheid van studenten met ondersteuningsbehoeften zijn daarbij cruciaal.
Ervaringsdeskundigheid van studenten
Ook de ervaringsdeskundigheid van studenten moet structureel worden ingezet via adviesplatforms en participatie in beleidsvorming, waarbij hun inzet wordt beloond met financiële compensatie of studiepunten. Verder wordt er aandacht gevraagd voor de problemen die theoretisch opgeleide jongeren ervaren in de overstap naar de arbeidsmarkt. Eén van de aanbevelingen die wordt gedaan is om een nationaal coördinatiepunt voor de arbeidsmarkttransitie van studenten met een ondersteuningsbehoefte te overwegen. Dit punt kan de driehoek van onderwijsinstellingen, werkgevers en studenten ondersteunen.
Inclusief onderwijs
ECIO onderzoeker Lotte Scheeren benadrukt: “Inclusief onderwijs vraagt niet alleen om visie, maar om actie. Het is tijd om de stip op de horizon samen te bepalen en de juiste stappen te zetten.”
Door: Nationale Onderwijsgids
