Gecontroleerde (oud-)studenten met uitwonendenbeurs krijgen geld terug

Bruins: “Dit kabinet staat voor goed bestuur. Inwoners van Nederland moeten erop kunnen rekenen dat het niet uitmaakt wie je bent voor de manier waarop de overheid je behandelt. Bij de selectie voor de controles op de uitwonendenbeurs zijn er zaken niet goed gegaan. Er was sprake van indirecte discriminatie. Dat is oneerlijk en we willen niet dat studenten bij het aanvechten van de besluiten in een juridisch moeras belanden. Ook willen we als kabinet leren van eerdere hersteloperaties, zoals bij het toeslagenschandaal. Daarom repareren we dit voor de studenten.”

Selectie voor de controles op de uitwonendenbeurs 

Bruins: “Dit kabinet staat voor goed bestuur. Inwoners van Nederland moeten erop kunnen rekenen dat het niet uitmaakt wie je bent voor de manier waarop de overheid je behandelt. Bij de selectie voor de controles op de uitwonendenbeurs zijn er zaken niet goed gegaan. Er was sprake van indirecte discriminatie. Dat is oneerlijk en we willen niet dat studenten bij het aanvechten van de besluiten in een juridisch moeras belanden. Ook willen we als kabinet leren van eerdere hersteloperaties, zoals bij het toeslagenschandaal. Daarom repareren we dit voor de studenten.”

Het gaat om ruim 10.000 (oud-)studenten die door DUO tussen januari 2012 en juni 2023 op basis van een selectieproces gecontroleerd zijn op mogelijk misbruik van de uitwonendenbeurs. Ze krijgen alle boetes en terugvorderingen terug. Studenten bij wie de uitwonendenbeurs is ingetrokken na een controle, krijgen het verschil tussen de uitwonenden- en thuiswonendenbeurs alsnog betaald als zij ingeschreven zijn gebleven op het gecontroleerde adres. Het kabinet reserveert hiervoor in totaal 61 miljoen euro. Hoe en wanneer het geld precies wordt uitgekeerd, moet nog worden uitgewerkt. Op de website van DUO kunnen (oud-)studenten meer informatie vinden.

Onrechtmatig verkregen bewijs 

DUO heeft de besluiten over de uitwonendenbeurs genomen op basis van onrechtmatig verkregen bewijs. Dat blijkt uit een juridische analyse van het ministerie van OCW, die is bevestigd door een recente uitspraak van de rechtbank Overijssel. Waarschijnlijk houden afgesloten zaken ook geen stand bij de rechter als (oud-)studenten de besluiten aanvechten. Het kabinet wil studenten bovendien niet belasten met slepende juridische procedures, omdat er duidelijk zaken zijn misgegaan in het selectieproces. Het kabinet draait de besluiten daarom zelf terug. 

Studenten met een migratieachtergrond 

Eind juni 2023 verschenen in verschillende media berichten over de controles die DUO uitvoerde op de uitwonendenbeurs. De controles zouden disproportioneel vaak plaatsvinden bij bepaalde groepen studenten, waaronder studenten met een migratieachtergrond. Verschillende onderzoeken volgden, waaruit onder andere bleek dat studenten met een migratieachtergrond zes keer zo vaak werden geselecteerd voor een huisbezoek, terwijl een goede onderbouwing daarvoor ontbrak. Het vorige kabinet had in maart al gezegd tekort te zijn geschoten bij het opzetten en onderhouden van het controleproces en excuses aangeboden aan de (oud-)studenten. In de zomer van 2023 is DUO gestopt met deze risicogerichte controles.

Maandag 11 november is ook de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) met een rapport gekomen. De AP constateert dat de verwerking van gegevens op grond van de drie criteria (leeftijd, afstand en opleidingsniveau) zonder objectieve rechtvaardiging plaatsvond. Daarbij wordt de conclusie getrokken dat er sprake was van onrechtmatige discriminerende verwerking van de AVG. Dit onderstreept de conclusie die het kabinet nu genomen heeft.

Door: Nationale Onderwijsgids