Verkiezingen 2025: wat gaat er gebeuren met de docenten?

In oktober mogen we weer met zijn allen naar de stembus. Misschien stem je al jaren op dezelfde partij of heb je nog geen idee welk vakje je rood moet kleuren. Hoog tijd om de verkiezingsprogramma’s door te nemen zodat jij weet wat je te wachten staat. De redactie van de Nationale Onderwijsgids gaat voor jou alle onderwijssecties bij langs. Deze keer kijken we wat de partijen willen veranderen aan bijvoorbeeld het lerarentekort.

PVV

• Structuur, rust en discipline worden in de klas weer de norm, met politiek neutrale leraren. Leraren moeten kinderen bijbrengen hoe ze moeten denken, maar niet wat ze moeten denken en vinden.

GroenLinks/PvdA

• Een leraar voor de klas hoort de basis te zijn. Het lerarentekort is niet snel en gemakkelijk op te lossen, maar vraagt om langdurige inzet om goed personeel aan te trekken, op te leiden en te behouden. GroenLinks/PvdA start met een Onderwijsagenda 2035 waar de partij met een blik op de lange termijn zorgt dat er voldoende opgeleid onderwijspersoneel is. 
• In achterstandswijken waar de grootste uitdagingen liggen, krijgen leraren meer salaris.
• Bij goed functioneren snel een vast contract moet de norm zijn in het onderwijs. Het aantal flexibele arbeidscontracten moet overal naar beneden. Leraren en leerlingen verdienen stabiliteit.
• Leraren besteden gemiddeld acht uur per week aan administratie, vooral docenten die lesgeven aan leerlingen met een ondersteuningsbehoefte. GroenLinks/PvdA streeft ernaar dit te halveren, door leraren meer vertrouwen te geven en verantwoording te versimpelen.
• Om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, wil de partij dat er voor iedere klas een bevoegde leraar staat.
• Het verhogen van het aantal zij-instromers in het onderwijs kan het lerarentekort verminderen. Zij-instromers krijgen vanaf de eerste dag van hun opleiding betaald, zodat ze niet te maken krijgen met een inkomensval. Dit maakt de overstap naar het onderwijs aantrekkelijker. 
• Er is een grote groep mensen met een onderwijsbevoegdheid die niet meer voor de klas staat. De partij maakt het met goede arbeidsvoorwaarden en ontwikkelmogelijkheden aantrekkelijk voor deze groep om terug te keren naar het onderwijs.
• GroenLinks/PvdA maakt het ook makkelijker om naast je huidige baan parttime in het onderwijs te werken.
• Een op de vijf startende docenten verlaat na vijf jaar het onderwijs. Dat aantal brengt GroenLinks/PvdA naar beneden door verbeterde arbeidsomstandigheden en betere begeleiding na afstuderen. De partij voorkomt dat leraren in opleiding al zelfstandig worden ingezet.
• De partij zorgt dat docenten standaard meer tijd krijgen om zich te professionaliseren. Er worden binnen de sector duidelijke afspraken gemaakt over doorgroeimogelijkheden.
• Doordat scholen moeite hebben met het vullen van vacatures, zijn zij soms genoodzaakt een beroep te doen op dure detacheringsbureaus of zzp’ers. Ingehuurde docenten verhogen de werkdruk voor docenten in loondienst, omdat ze geen extra taken op zich nemen zoals het mentorschap. GroenLinks/PvdA helpt scholen om samen te werken en gezamenlijke invalpools op te richten, met leraren die inspringen bij ziekte of uitval, zodat we de dure inhuur via commerciële uitzendbureaus of zzp’ers kunnen voorkomen.

VVD

• Het lerarentekort drukt op de kwaliteit en kwantiteit van het onderwijs. We moeten er alles aan doen om meer leraren aan te trekken. De VVD zorgt voor goede arbeidsvoorwaarden, intensieve begeleiding voor beginnende leraren en doorgroeimogelijkheden. 
• De VVD wil  leraren uitdagen om meer uren te gaan werken. Daarom gaat de partij door met de regeling ‘meeruren maatwerk’ en breidt deze uit waar mogelijk.
• Continue professionele ontwikkeling is verplicht, zodat alle leraren bekend zijn met nieuwe ontwikkelingen. Daarbij ondersteunt de VVD leraren met bijvoorbeeld het expertisepunt digitale geletterdheid. De partij stimuleert contractuitbreiding en zij-instroom en beperkt externe inhuur.
• Scholen laten leraren vaak meer administreren en toetsen dan verplicht of nodig is. Die administratieve lasten brengt de VVD omlaag. De inspectie gaat extra controleren op onnodige administratie en overbodige toetsdruk. 
• Onderwijs kan niet zonder goede leraren. Er zijn veel professionals uit de praktijk die in het vmbo, praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs voor de klas willen staan. De VVD zorgt voor voldoende praktijklerarenopleidingen met een goed bijscholingsaanbod. Zo zorgt de partij voor een betere aansluiting tussen praktijk en het onderwijs.
• De pabo en academische pabo moeten van topkwaliteit zijn om de beste leraren op te leiden. Samen met leraren en wetenschappers gaat de partij de inhoud van de lerarenopleiding landelijk vaststellen. De VVD legt meer focus op basisvaardigheden en creëert meer eenheid in opleidingen door een centrale eindtoets voor leraren te introduceren. De VVD stimuleert opleiden in de praktijk en er komen losse opleidingen voor lesgeven aan het jongere en oudere kind.

NSC

• Goed onderwijs begint bij vertrouwen in de leraar. Leraren en docenten moeten weer de inhoud bepalen van wat er in de klas gebeurt. NSC geeft vakverenigingen meer zeggenschap over de eindtermen, didactische methodes en lesmateriaal, zodat onderwijsinhoud voortkomt uit vakkennis en praktijkervaring. Daarnaast versterkt NSC het lerarenstatuut, zodat hun professionele autonomie beter is beschermd.
• Leraar/docent moet een aantrekkelijk beroep zijn, met voldoende tijd om lessen voor te bereiden en mogelijkheden om professionele vaardigheden te ontwikkelen. Een passende beloning en waardering zijn hierbij randvoorwaarden.
• NSC wil met de sector onderzoeken wat ervoor nodig is om meer mensen voltijds te laten werken. De regeldruk en administratieve lasten voor de leraar moeten afnemen.
• Nieuwe wetgeving mag de werkdruk niet verhogen. Daarom weegt de toetsing op de regeldruk voortaan zwaar mee in de afweging. Wetgeving moet uitvoerbaar zijn in de praktijk en leraren/docenten niet onnodig belasten.
• Het is noodzakelijk om de lerarenopleidingen te verbeteren. Ook in deze opleidingen moeten basisvaardigheden en kennis weer centraal komen te staan. NSC investeert in de kwaliteit van zowel voltijdopleidingen als in deeltijd- en zijinstroomopleidingen. 

D66

• Goed onderwijs begint bij goede leraren en schoolleiders. Zij zijn de spil van het onderwijs. Leraren krijgen de tijd, ruimte en het vertrouwen om zich te ontwikkelen en les te geven vanuit hun professionele kracht.
• D66 introduceert een vergoeding voor leraren in opleiding, zodat het aantrekkelijker is om voor het vak van leraar te kiezen. Dat is belangrijk om het lerarentekort te verminderen.
• Ook als je in het onderwijs werkt, ben je zelf nooit uitgeleerd. D66 wil dat scholen de onderwijstijd zo inrichten dat er binnen de school genoeg tijd is voor bijscholing en ontwikkeling. Er komt een nationale academie voor iedereen in het onderwijs, van leraren en onderwijsassistenten tot schoolleiders. Zo verlaagt de werkdruk voor leraren en kunnen zij met de beste kennis en praktijkervaring hun vakkennis opbouwen.

BBB

• De BBB zet zich de komende jaren verder in voor het terugdringen van de wildgroei aan functies van mensen die aan het onderwijs werken in plaats van in het onderwijs. Dit betekent in ieder geval een stop op actieprogramma’s, beleidsstukken en kwaliteitscontroles.
• De partij wil de administratielast verlagen. Dit geeft namelijk meer tijd voor de basistaak en dat is lesgeven.
• De BBB zet in op de kennis en ervaring van onderwijzend personeel, schept vertrouwen en waardeert hun vakmanschap. 
• Er komen doorgroeikansen voor onderwijsassistenten via deelcertificaten en praktijkroutes via de pabo. Hiermee komen er meer vakdocenten voor het primair onderwijs beschikbaar.

CDA

• De administratieve lasten in het funderend onderwijs moeten omlaag. Het CDA daagt het onderwijs uit zelf met voorstellen te komen en voert die uit. De overheid is terughoudend met het opleggen van nieuwe taken en leerdoelen aan het onderwijs en het in het leven roepen van nieuwe subsidieregelingen.
• Om het lerarentekort in het funderend onderwijs terug te dringen, wil het CDA meer mogelijkheden voor het opleiden van zij-instromers in een jaar tot leraar en tot bevoegd docent in het vmbo. 
• Gemeenten en corporaties moeten ruimte krijgen om te faciliteren in betaalbare woningen voor leraren.

SP

• Leraren weten het beste hoe hun vak eruit moet zien. Daarom staat hun autonomie en medezeggenschap voor de SP centraal bij de inrichting van het onderwijs, de lerarenopleiding en een professionele werkomgeving. Geef leraren de ruimte en de regie over hun onderwijs. 
• Leerkrachten verdienen meer ruimte en tijd voor goed onderwijs. Daarom zorgt de SP voor extra ondersteuning in de klas, bijvoorbeeld via conciërges en onderwijsassistenten.
• Grote onderwijshervormingen worden nooit meer top-down over de hoofden van docenten en scholieren doorgevoerd. De SP regelt formele inspraak en instemming via de medezeggenschap, zodat onderwijsvernieuwing altijd gedragen wordt door de mensen in de klas.

     DENK

• Voor elke klas staat een bevoegd docent.
• DENK pleit voor extra investeringen in de wijken met de hoogste lerarentekorten, om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en te zorgen voor gelijke onderwijskansen voor alle kinderen.
• De partij wil de stille reserve van 83.000 bevoegde leraren aanspreken door het beroep aantrekkelijk voor hen te maken, te beginnen met betere arbeidsvoorwaarden.
• In gemeenten met een hoog woningtekort kunnen leraren geen betaalbare woning meer vinden. Gezien de onmisbare rol die zij spelen in het onderwijs, wil DENK speciale voorrangsregelingen voor leraren. 
• DENK wil het lerarentekort tegengaan door betere arbeidsvoorwaarden aan te bieden voor docenten in het algemeen en in het bijzonder voor leraren die werkzaam zijn in kwetsbare gebieden.
• De lerarenopleiding wordt aantrekkelijker gemaakt. De halvering van het collegegeld voor de lerarenopleiding blijft daarom ook na 2024/2025 van kracht.
• Vanaf het collegejaar 2025/2026 schaft DENK het collegegeld voor alle opleidingen voor de zorg en het onderwijs af om het schrijnende personeelstekort in deze sectoren weg te werken.
• DENK verlaagt de drempels voor om- en bijscholing naar de lerarenopleiding.
• Docenten binnen het speciaal onderwijs verdienen in vergelijking met hun collega’s in het reguliere onderwijs veel minder. Daarom komt er een salarisverhoging voor leraren in het speciaal onderwijs.

Partij voor de Dieren

• Er komen extra klassenassistenten en ondersteunend personeel. Hiermee verlaagt de Partij voor de Dieren de werkdruk van leraren.
• De Partij voor de Dieren maakt meer tijd voor het vak van leraren, zodat er ruimte is voor het voorbereiden van lessen, coaching van leerlingen, inhoudelijke verdieping en persoonlijke ontwikkeling van leraren. Het aantal lesuren dat een leraar voor de klas moet staan, gaat op termijn omlaag.
• Er komen meer voorzieningen voor coaching en begeleiding van nieuwe leraren.
• Ervaren leerkrachten krijgen de tijd en ruimte om nieuwe leerkrachten te begeleiden
• Partij voor de Dieren investeert in het binden en boeien van leerkrachten en schoolleiders. Daarnaast zet de partij in op het werven en opleiden van zij-instromers voor het onderwijs
• De partij wil af van flexcontracten en tijdelijke aanstellingen op scholen. Onderwijspersoneel dient zicht te hebben op een vaste aanstelling.

Forum voor Democratie

• Forum voor Democratie verkleint de klassen en vermindert de werkdruk, zodat leraren meer tijd en aandacht hebben voor hun leerlingen.
• De partij verhoogt de salarissen van fulltime leraren, zodat het beroep aantrekkelijker wordt en meer mensen voor het onderwijs kiezen.
• Leerkrachten krijgen meer autonomie en vertrouwen in de inrichting van hun lessen, zodat zij hun vak met passie en kwaliteit kunnen uitoefenen.

ChristenUnie

• Nederland heeft breed opgeleide vakbekwame leraren en schoolleiders nodig. Het aanpakken van het lerarentekort begint bij de waardering van de onderwijsprofessional. Naast een goede beloning en vermindering van de werkdruk, gaat het om loopbaanperspectieven, regie en verantwoordelijkheid voor het onderwijs en professionele ruimte.
• Het is geen goede werkwijze om tekorten op te vangen door vluchtig opgeleide leraren voor de klas te zetten.
• Goede mogelijkheden voor zij-instromers in het onderwijs zijn belangrijk. Dat betekent een lage toegangsdrempel, maar hoge eisen aan het opleidingsniveau.

Volt

• Volt zet zich in voor het beter laten aansluiten van de lerarenopleidingen op de praktijk. Veel startende leraren ervaren een ‘praktijkschok’ omdat de opleiding nog te veel focust op theorie en te weinig op wat er in de klas speelt. Volt pleit daarom voor meer praktijkgericht onderwijs vanaf het begin van de opleiding, voor betere begeleiding tijdens stages en structurele aandacht voor thema’s als kansengelijkheid, meertaligheid en digitale geletterdheid.
• Volt wil de wettelijk verankerde ‘Lerarentoets’ daadwerkelijk implementeren en versterken, zodat de beroepsgroep structureel geraadpleegd wordt bij beleidswijzigingen. Schoolbesturen krijgen hiervoor tijd, middelen en professionele ruimte om zo leraren actief te laten deelnemen aan vakdialogen en beroepsorganisaties.
• Volt stopt met onnodige administratie in het onderwijs. Leraren krijgen het volste vertrouwen en minder werkdruk.
• De partij faciliteert hybride docentschap door flexibele roosters mogelijk te maken, passende contractvormen te ontwikkelen en samenwerking tussen scholen en externe werkgevers te stimuleren. Zo creëert Volt ruimte voor professionals uit andere sectoren om structureel bij te dragen aan het onderwijs, zonder dat zij hun bestaande werk volledig hoeven op te geven.

JA21

• JA21 wil het gezag van de leraar herstellen en zijn advies leidend laten zijn bij het bevorderen of laten doorstromen van leerlingen.
• Er moet een jeugdvoorziening komen waardoor leerlingen met gedragsproblemen passende zorg krijgen zonder dat dit de leraar tijd kost.
• De partij wil een beperking van de maximale werktijd die door een docent mag worden besteed aan administratieve lasten. 
• Er komen extra investeringen in opleidingen die de kwaliteit van de leraren verbeteren.

BIJ1

• BIJ1 verbetert de arbeidsvoorwaarden van docenten en ondersteunend personeel met een hoger salaris en minder werkdruk.
• Op universiteiten wordt zo min mogelijk met tijdelijke contracten gewerkt.
• BIJ1 dicht de loonkloof tussen het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, praktijkonderwijs, theoretisch onderwijs, en wetenschappelijk onderwijs. Alle docenten gaan hetzelfde verdienen.
• De partij zorgt voor kleinere klassen en verlicht de administratieve lasten. Zo verlaagt BIJ1 de werkdruk en creëren we meer voorbereidingstijd. 
• Op pabo’s en lerarenopleidingen besteedt BIJ1 meer aandacht aan de werkdruk in het onderwijsveld en hoe daar mee om te gaan.