UTRECHT - Jongeren die dagelijks roken steken meer sigaretten op als ze andere jongeren zien roken. Antirookcampagnes gaan ten onrechte aan deze impliciete beïnvloeding voorbij. Dat stelt Zeena Harakeh, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht.

Harakeh onderzocht wat rokende jongeren tussen de 16 en 24 jaar ertoe aanzet om een sigaret op te steken. Uit haar experimenten blijkt dat deze groep vooral meer gaat roken als ze in het bijzijn verkeren van een rokende leeftijdsgenoot.

"Ik noem dit impliciete, passieve beïnvloeding, want het gebeurt zonder dat de ander actief een sigaret aanbiedt", licht de sociaal wetenschapper toe. Ook jongeren die online communiceren met een leeftijdsgenoot en zien dat deze rookt, gaan zelf meer roken. "De beïnvloeding is er dus zelfs als ze de sigarettengeur van de ander niet ruiken."

Antirookcampagnes
Harakeh ontdekte ook dat het actief aanbieden van sigaretten minder invloed heeft op de rokende jongeren dan tot nu wordt aangenomen.

"Jongeren lijken de verleiding van een leeftijdsgenoot die een sigaret aanbiedt gemakkelijker te kunnen weerstaan. Gemakkelijker dan de verleiding van een leeftijdgenoot die er zelf een aan het roken is", aldus Harakeh.

Toch, zo valt haar op, worden jongeren in antirookcampagnes vooral tegen de expliciete, actieve invloed gewaarschuwd. Harakeh: "Aan de passieve, impliciete beïnvloeding gaan de preventieprogramma's voorbij. Daar zou meer aandacht voor moeten zijn."

Rookverbod schoolpleinen
Op grond van haar onderzoek is een rookverbod op schoolpleinen aan te bevelen. "Juist daar zien honderden jongeren elkaar roken en imiteren ze elkaar."

Ze adviseert verder om in antirookcampagnes geen rokende jongeren meer af te beelden. De Utrechtse wetenschapper sluit niet uit dat alleen al het beeld van een rokende jongere andere jongeren ertoe kan aanzetten een sigaret op te steken.

Prestigieuze subsidie
Zeena Harakeh doet onderzoek met een Veni-subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). De Veni-subsidie van 250.000 euro is bedoeld voor recent gepromoveerde wetenschappers. Het is een van de meest prestigieuze subsidies voor jonge, talentvolle onderzoekers.

De resultaten van het onderzoek zijn online gepubliceerd in de wetenschappelijke tijdschriften Nicotine and Tobacco Research en Drug and Alcohol Dependence.

© Nationale Onderwijsgids