Het was een groot gezelschap. Bestuurders en directeuren van een grote scholenfederatie. Ze hadden al een lange dag achter de rug. Over onderwijskundig leiderschap en de meerwaarde van zo’n federatie? En over de competenties die een schoolleider moet hebben om een goed onderwijskundig leider te zijn.
Door Ruud Smit
Daar blijkt onderzoek naar te zijn gedaan, en dat is mooi! Als het niet evidence-based is tel je tegenwoordig immers niet meer mee.
Ik verzorgde de laatste presentatie, over de praktijk van onderwijskundig leiderschap. En ik vroeg de bestuurders en directeuren bij wie dat leiderschap eigenlijk ligt.
Voorbeeldje:
De onderwijsraad publiceerde op haar website aanbevelingen over de professionalisering van docenten. De titel van het stuk was: “Kiezen voor kwalitatief sterke leraren”. Er zitten goede aanbevelingen in dat stuk. Bijvoorbeeld over de verhoging van de professionele standaard van docenten. En ik was ook aangenaam verrast door de aanbeveling: “Stimuleer onderwijskundig schoolleiderschap”. In mijn enthousiasme las ik eerst: “Stimuleer onderwijskundig leiderschap”, zonder het woord school.
Foutje! Het ging toch over kwalitatief goede leraren?
Volgens mij ligt onderwijskundig leiderschap in de eerste plaats bij de professionals in de klas. Onderwijskundig leiderschap is: leiding geven aan het primaire proces. Maar hoe kan dat? De leraren zijn toch de uitvoerders van het primaire proces?
Daar zit de denkfout.
Een denkfout die de onderwijsraad kennelijk ook maakt. De uitvoerders van het primaire proces zijn namelijk niet de leraren. Het zijn de leerlingen. Het primaire proces, dat is het leerproces van de leerlingen. De leraren in de klas sturen en faciliteren. Zij zijn de onderwijskundig leiders. En kwalitatief sterke leraren zijn leraren die het klappen van de leiderschapszweep kennen.
Bij wie ligt dat onderwijskundig leiderschap eigenlijk in de eerste plaats? Eén van de directeuren riep direct en spontaan: bij de docenten! Daarna ontspon zich de discussie over de rol van teamleiders of directeuren bij onderwijskundig leiderschap.
En dan zijn we bij de vraag naar onderwijskundig schoolleiderschap.
Onderwijskundig leiderschap start bij een visie op onderwijs en bij een visie op leiderschap. In mijn boek “Een teken van kracht” ga ik uitvoerig in op de vraag hoe je binnen onderwijsteams zo'n visie creëert en uitvoert.
Concreet en bruikbaar.
Visie is immers geen vaag geneuzel.
© Nationale Onderwijsgids / Ruud Smit
