Hoe een school zich voorbereidde op de AI Act door te investeren in AI-geletterdheid

AI was al onderdeel van het onderwijs

Op een middelgrote onderwijsinstelling werd AI steeds vaker gebruikt. Docenten experimenteerden met generatieve AI om lesmateriaal te maken, studenten gebruikten AI-tools bij opdrachten en ondersteunende afdelingen verkenden AI voor planning en communicatie. Het gebruik groeide snel, maar zonder duidelijke afspraken. Er was geen gedeeld beeld van wat wenselijk was, wat risico’s waren en wat de aankomende Europese AI Act concreet betekende voor het onderwijs.

Tussen kansen en onzekerheid

De schoolleiding zag de mogelijkheden van AI. Tegelijkertijd ontstond er twijfel. Wat mag je studenten toestaan? Wanneer wordt AI-gebruik problematisch? En hoe zorg je ervoor dat je als onderwijsinstelling verantwoord handelt, zonder innovatie en didactische vernieuwing af te remmen? De AI Act voelde als iets wat “eraan kwam”, maar wat lastig te vertalen was naar de praktijk van het klaslokaal.

Waarom regels alleen niet zouden werken

De eerste neiging was om richtlijnen op te stellen of AI-gebruik simpelweg te beperken. Maar al snel werd duidelijk dat dit niet het echte probleem oploste. Docenten, onderwijsontwikkelaars en stafafdelingen gebruikten dezelfde woorden, maar bedoelden vaak iets anders. Begrippen als risico, betrouwbaarheid en transparantie kregen per rol een andere lading. Zonder gedeeld begrip zouden regels vooral zorgen voor verwarring en weerstand.

De keuze voor AI-geletterdheid

In plaats van te beginnen met beleid, koos de school ervoor om te investeren in AI-geletterdheid. Met een in-company AI geletterdheid training werden docenten, onderwijsmanagers en ondersteunende functies samengebracht. Het doel was niet om iedereen technisch onderlegd te maken, maar om een gezamenlijke basis te creëren: wat is AI wel en niet, waar zitten de grenzen en welke verantwoordelijkheid heeft een onderwijsinstelling volgens de AI Act?

Van tools naar onderwijskeuzes

Tijdens de training verschoof het gesprek merkbaar. Waar het eerst ging over specifieke tools, ging het nu over onderwijswaarden en keuzes. Wanneer draagt AI bij aan leren en wanneer ondermijnt het dat juist? Hoe beoordeel je AI-gegenereerde output? En wat betekent verantwoord AI-gebruik richting studenten? Voor veel deelnemers werd duidelijk dat AI niet alleen een technisch vraagstuk is, maar ook een pedagogisch en organisatorisch thema.

De AI Act werd praktisch en herkenbaar

De AI Act kwam tijdens de training tot leven. Niet als een juridisch document, maar als een kader dat helpt bij het maken van keuzes. Deelnemers kregen inzicht in risicocategorieën en leerden situaties herkennen waarin extra zorgvuldigheid nodig is. Daardoor werd ook duidelijk waar de school al goed bezig was en waar nog aandacht nodig was.

Wat er na één dag anders was

Na afloop was de school niet “klaar”, maar wel veel verder. Er was een gedeeld taalgebruik ontstaan rondom AI. Docenten voelden zich zekerder in hun handelen en wisten beter wanneer ze moesten doorvragen of afstemmen. Het management had een helder uitgangspunt om verdere stappen te zetten. En gesprekken over AI gingen minder over angst en meer over verantwoordelijkheid.

Een stevig vertrekpunt voor vervolgbeleid

Op basis van deze gezamenlijke basis kon de school werken aan verdere uitwerking. Denk aan richtlijnen voor AI-gebruik in het onderwijs, afspraken over toetsing en ondersteuning voor docenten. Doordat AI-geletterdheid eerst was georganiseerd, sloten deze vervolgstappen beter aan bij de praktijk en was er meer draagvlak binnen de organisatie.

Verantwoord vooruit met AI in het onderwijs

De belangrijkste les van deze casus is helder: ook in het onderwijs begint voldoen aan de AI Act niet bij regels, maar bij begrip. Door te investeren in AI-geletterdheid creëerde de school rust, duidelijkheid en ruimte om AI verantwoord in te zetten. Niet vanuit angst voor wetgeving, maar vanuit een bewuste keuze voor goed onderwijs.