‘Kinderen kunnen vanwege de chaos voor school niet veilig deelnemen aan het verkeer’

De verkeersveiligheid rond basisscholen laat nog altijd te wensen over. Volgens de VVN Flitspeiling 2025 vindt slechts 42 procent van de ouders het verkeer veilig voor hun kinderen. Voor veel kinderen is hun dagelijkse route naar school nog steeds onveilig en stressvol. Dat meldt Veilig Verkeer Nederland (VVN).

Kinderen moeten zich dagelijks een weg banen door drukte, hoge snelheden en een mix van voertuigen, van auto’s tot fatbikes en scooters. Het autoverkeer rond scholen is volgens 59 procent van omwonenden te dominant, 75 procent vindt dat de snelheid omlaag moet en 58 procent ziet duidelijke noodzaak voor meer handhaving. Dat bewustzijn is zo breed dat driekwart van de mensen die in de buurt woont van een basisschool bereid is om een andere route te rijden als dat de schoolomgeving veiliger maakt.

Verkeersveiligheid

Volgens VVN raken deze signalen aan de kern van waar verkeersveiligheid rond scholen om draait. Projectleider Veilige Schoolomgeving Dave van Bogaert ziet de gevaren dagelijks terug: “We willen kinderen opleiden tot zelfstandige verkeersdeelnemers. Daarvoor is een dagelijkse, relatief veilige route naar school essentieel. Zonder veilige praktijkervaring kunnen kinderen het simpelweg niet leren.”

Het succes van een veilige schoolomgeving

Het succes van een veilige schoolomgeving hangt volgens Puck Bakema, tevens Projectleider Veilige Schoolomgeving sterk af van samenwerking: “Het gaat niet alleen om veiligheid rondom de school, maar om een sociaal-maatschappelijk doel. We kijken of kinderen überhaupt een fiets hebben, of ouders het gedrag begrijpen en of alle partijen: scholen, gemeenten en ouders, structureel betrokken zijn.” Praktijkvoorbeelden laten zien dat dit werkt. Onder andere in Haarlem, Amstelveen en binnen de Vervoerregio Amsterdam draagt de gemeente actief bij aan het project en de nazorg. Er werd begonnen met pilots, waarna een toenemende behoefte ontstond en ruimte kwam voor infrastructurele maatregelen die het gedrag van ouders en kinderen ondersteunen. De meeste kinderen wonen binnen twee kilometer van school, maar toch worden ze nog vaak met de auto gebracht, vooral door tijdsdruk of slecht weer. “Ouders realiseren zich niet altijd dat een korte fietsrit bijdraagt aan verkeersvaardigheden en ook nog eens gezond is,” aldus Bakema.

‘Geef kinderen een actieve rol’

Eén van de krachtigste aspecten van het project is dat kinderen een actieve stem krijgen. “Kinderen merken het gedrag van ouders op: haasten, parkeren op de stoep, blijven kletsen op het schoolplein. Door kinderen hierin een rol te geven, voelen ouders zich bewuster van hun gedrag,” legt Bakema uit. De educatieve materialen van VVN hebben dus niet alleen een informatieve functie, maar beïnvloeden ook gedrag. 

Voorbeeldfunctie van leerkrachten

Daarnaast is de voorbeeldfunctie van schoolleiders en leerkrachten essentieel. Bakema vertelt over een treffend voorbeeld: “Ik heb meegemaakt dat een directrice zo betrokken was dat ze twaalf kilometer door de stortregen naar school fietste om het goede voorbeeld te geven. De kinderen en ouders hebben het er nu nog over.” Positieve bekrachtiging en structurele aandacht vanuit school zijn cruciaal. Wanneer deze ontbreken mislukken trajecten vaak door gebrek aan budget, betrokkenheid van ouders en kinderen of verslapping van aandacht vanuit school.

Effectieve voorbeelden

Er zijn duidelijke voorbeelden van wat effectief is: veilige oversteekplaatsen voor fietsers en voetgangers, autoluwe straten voor de school en afspraken over parkeren die zorgen dat ouders een klein stukje lopen in plaats van direct voor de school te stoppen. VVN-woordvoerder Willemijn Pomper benadrukt het belang van snelle actie: “We kunnen niet van kinderen verwachten dat ze veilige verkeersdeelnemers worden als we hun dagelijkse leersituatie onveilig laten. Dit is hét moment voor gemeenten om door te pakken en samen met scholen, ouders en buurtbewoners te zorgen voor routes en omgevingen waar kinderen veilig kunnen lopen en fietsen.” 

Gemeenten die hiermee aan de slag willen, kunnen gebruikmaken van de kennis, hulpmiddelen en voorbeelden die VVN biedt. Ook voor ouders is een belangrijke rol weggelegd. Met diverse acties en tools voor thuis kunnen zij bijdragen aan de verkeersveiligheid van (hun) kind(eren).

Snelheidslimiet

De VVN Flitspeiling laat ook zien dat Nederlanders zich minder veilig voelen in het verkeer dan vorig jaar, waarbij vooral vrouwen en niet-autorijders onveilige situaties ervaren. Opvallend is dat het gebruik van de telefoon door fietsers vaker wordt genoemd als oorzaak van onveiligheid. Tegelijkertijd neemt het dagelijks gebruik van openbaar vervoer en lopen toe, terwijl autogebruik licht afneemt. Bij kinderen blijft de gewone fiets het meest gebruikt, al zien we een stijging van e-bikegebruik. Positief is dat de bereidheid om zich aan de snelheidslimieten te houden, met name in schoolomgevingen, is gestegen. Deze inzichten onderstrepen dat verkeersveiligheid rond scholen een dynamisch en breed maatschappelijk thema blijft. Het gehele rapport VVN Flitspeiling 2025 is in te zien op de website van VVN.