Hoe kun je kinderen met dyslexie helpen?

Soms is het lastig om thuis een kind te hebben met dyslexie. Je ziet je kind worstelen met lezen, terwijl dit voor jou misschien zo makkelijk is. Als ouder begrijp je wellicht niet altijd waarom je kind niet zo gemakkelijk zinnen leest of teksten schrijft. En je kind voelt zich waarschijnlijk erg onzeker hierover, want ‘waarom kan ik het niet en mijn klasgenootjes wel?’. Vaak hebben kinderen voor hun dyslexie diagnose al een moeilijke periode doorgemaakt. Hoe kan je als ouders en als school kinderen het beste met hun dyslexie op weg helpen? 

Opvoeden met dyslexie

Als ouder heb je je eigen leerstrategie, die je zelf op school en daarna hebt gebruikt. Zoals het maken van samenvattingen, het gebruiken van flitskaarten of je laten overhoren. Als dat goed voor jou werkte, wil je die leerstrategie misschien graag overdragen aan jouw kind. Misschien werkt het, maar het kan ook leiden tot strijd. Samen zoeken naar manieren om te leren die passen bij je kind kan beter werken dan eindeloos overhoren op ‘jouw’ manier.

Voorlezen en samen lezen

In de bibliotheek is er altijd een bibliothecaris die kan helpen met het vinden van een leuk en uitdagend boek voor jouw kind. Vraag hulp en advies, daar zijn bibliothecarissen voor. Er zijn bijvoorbeeld boeken in speciale dyslexietypografie, luisterboeken, meeleesboeken en soms kun je ook hulpmiddelen lenen of uitproberen. Via Yoleo kunnen kinderen boeken luisteren en meelezen. Via passendlezen zijn er ook veel aangepaste boeken te vinden. Je kunt ook gebruikmaken van luisterboeken waarbij je luistert naar het verhaal en tegelijkertijd meeleest met het boek. Dit kun je ook samen met je kind doen. In 2024 hadden wij een gesprek met MeisjeDjamila. Zij bracht toen een luisterboek uit tijdens de Week van Dyslexie. Het interview kan je hier lezen.

Bij jonge kinderen is het erg belangrijk om voor te lezen als ouder, om zo de taalontwikkeling te stimuleren. Je kunt zelf voorlezen, maar je kunt dus ook samen naar een luisterboek luisteren waarbij je ook het boek zelf erbij houdt of door samen een voorleesfilmpje of digitaal prentenboek te bekijken en beluisteren.

Typecursus

Met een typecursus leert je kind sneller en beter typen. Het haalt misschien door zijn dyslexie niet de snelheid die nodig is voor een typediploma, maar het diploma is niet het doel. Het doel is dat je kind sneller typt en een beter leesbare tekst kan maken. Er zijn veel speciale typecursussen voor mensen met dyslexie. Het verschilt per kind welke cursus zij fijn vinden. Vraag daarom verschillende proeflessen aan en maak samen met je kind een keuze. Het is vaak handig als je kind leert typen in groep 7 of 8 op de basisschool voor de overgang naar het middelbaar onderwijs.

Niet elk kind wil gebruikmaken van hulpmiddelen. Het wil misschien geen uitzondering zijn in de klas of het wil ‘gewoon’ zelf lezen. Bespreek dit met je kind en leg uit dat er een hulpmiddel is om het makkelijker te maken. Net als sommige mensen een bril dragen, omdat ze het anders niet goed kunnen zien.

Tips voor ouders:

• Blijf je kind aanmoedigen en ondersteunen bij het leren omgaan met dyslexie.
• Besteed veel aandacht aan oefenen en trainen. Hierdoor kan je kind namelijk het minimale technische leesniveau bereiken dat nodig is om verder te komen op school.
• Overleg regelmatig met de leerkracht over de voortgang. Als je kind behandeld wordt voor dyslexie is het ook belangrijk om contact te houden met de specialist.

Mogelijke aanpassingen voor je kind op school

Basisschool

Het is mogelijk een kind met leesproblemen of dyslexie extra te helpen met bijvoorbeeld ict-hulpmiddelen of mondeling toetsen in plaats van schriftelijk. Tot en met groep 4 worden deze aanpassingen meestal niet ingezet. Het is namelijk belangrijk dat kinderen eerst zo goed mogelijk leren lezen en schrijven. Daarom kan de leraar in de bovenbouw van de basisschool nog afraden om aanpassingen te gebruiken.

Er zijn twee soorten aanpassingen:

·      Compenserende aanpassingen zijn bedoeld om de problemen die je kind door het leesprobleem of dyslexie heeft weg te nemen of te verminderen. Denk dan aan meer tijd voor toetsen, mondeling toetsen, teksten in grote lettertype bij toetsen en de computer gebruiken in plaats van een pen tijdens het maken van een toets.

·      Dispenserende aanpassingen zijn bedoeld om aan kinderen met dyslexie minder hoge eisen te stellen dan aan kinderen zonder dyslexie. Zo laat de leraar bijvoorbeeld voorleesbeurten overslaan, spellingfouten minder zwaar meerekenen of minder boeken laten lezen.

Middelbare school

De meeste scholen bieden leerlingen met dyslexie de mogelijkheid om extra tijd te krijgen bij toetsen en examens. Maar ook andere compenserende aanpassingen zijn mogelijk, bijvoorbeeld een groter lettertype op de toetsen of gebruik van de computer met spellingcontrole. Ook een daisyspeler kan een optie zijn. Met dit hulpmiddel kun je geschreven of geschreven tekst horen. Onder voorwaarden wordt deze vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering.

De school kan je kind extra ondersteuning bieden op verschillende gebieden:

•  Sociaal- emotionele ondersteuning, bijvoorbeeld door een dyslexiecoach.
• Pedagogisch-didactische ondersteuning, bijvoorbeeld door een remedial teacher.
•  Ondersteuning bij Nederlands en de vreemde talen door een remedial teacher of door de vakdocent.

Of de school deze vormen van ondersteuning biedt en hoe de ondersteuning eruit ziet, kan per school verschillen. Als de school deze ondersteuning niet aanbiedt, kun je ook overwegen om zelf ondersteuning in te schakelen.

De meeste scholen bieden leerlingen met dyslexie de mogelijkheid om extra tijd te krijgen bij toetsen en examens. Maar ook andere compenserende aanpassingen zijn mogelijk, bijvoorbeeld een groter lettertype op de toetsen of gebruik van de computer met spellingcontrole.

Omgaan met leerlingen met dyslexie

Hoe kun je als leraar goed met dyslectische leerlingen omgaan? 

• Blijf positief en neem dyslectische leerlingen serieus. Vraag welke hulp of begeleiding nodig is.
• Ga samen op zoek naar de leerstrategie die het beste bij de leerling past. Denk bijvoorbeeld aan overhoren of een samenvatting maken. Neem de tijd voor extra instructie en begeleiding.
• Blijf geduldig en begripvol: een leerling met dyslexie doet vaak ontzettend zijn best, toch lukt het dan nog niet altijd. Dat is frustrerend.
• Noteer het huiswerk op het bord. Voor dyslectische leerlingen is het handig als ze een tekst over kunnen schrijven. Veeg aantekeningen op het bord niet te snel weg, want ze hebben vaak meer tijd nodig om de tekst over te schrijven.
• Spreek een leerling met dyslexie niet ten overstaan van de groep aan, doe dit altijd persoonlijk. Bespreek wel met de klas wat dyslexie is, zodat er meer begrip ontstaat bij de medeleerlingen.
• Leg minder focus op spellingfouten bij niet-talige vakken.
• Blijf positief en motiverend. Dit kun je doen door geregeld je leerling te complimenteren op zijn of haar inzet. Geef daarbij positieve en constructieve feedback. Daarnaast helpt het om je leerling met dyslexie geregeld opdrachten te laten doen die hem of haar weinig moeite kosten, en dit op te volgen met een beloning.

Is er geen duidelijke verbetering?

Als de begeleiding van school niet voldoende helpt, kan onderzoek naar een leerstoornis zinnig zijn. Ouders kunnen samen met de school een onderzoek aanvragen bij een orthopedagoog of psycholoog die hiervoor een contract heeft met de gemeente.

Bronnen: Hersenstichting, Balans Landelijke Oudervereniging, Squla, Dyslexie Centraal, Leraar24, Opdidakt, Regelhulp, Zorginstituut Nederland