Verkiezingen 2025: wat gaat er gebeuren met de universiteiten

In oktober mogen we weer met zijn allen naar de stembus. Misschien stem je al jaren op dezelfde partij of heb je nog geen idee welk vakje je rood moet kleuren. Hoog tijd om de verkiezingsprogramma’s door te nemen zodat jij weet wat je te wachten staat. De redactie van de Nationale Onderwijsgids gaat voor jou alle onderwijssecties bij langs. Deze keer kijken we wat de partijen willen veranderen aan de universiteiten.

PVV

• De PVV wil een maximale inperking van studiemigratie naar Nederland. Het Nederlands onderwijs is er voor de Nederlanders, niet voor buitenlandse studenten die na hun studie weer vertrekken.
• Bij gewelddadige demonstraties draaien de daders op voor alle schade. Buitenlandse studenten, docenten, bestuurders en directieleden die meedoen of dit gedogen, gaan zonder pardon terug naar hun thuisland.

GroenLinks/PvdA

• Na jaren van afbraakbeleid moet er weer ruimte komen voor onderzoek en innovatie. GroenLinks/PvdA investeert flink in wetenschappelijk onderzoek. De partij werkt toe naar de Lissabon-doelstelling om 3 procent van ons nationaal inkomen aan onderzoek en innovatie te besteden. Hierbij is regionale samenwerking tussen universiteiten, hogescholen en het mbo van groot belang.
• De financiering van het onderwijs op universiteiten en hogescholen wordt minder afhankelijk van het aantal uitgereikte diploma’s. Er komt meer zekerheid en stabiliteit in financiering, zodat universiteiten en hogescholen sneller vaste contracten kunnen aanbieden.
• Academische vrijheid is van fundamenteel belang voor goede wetenschapsbeoefening en een open, democratische kennissamenleving. Het gaat om de vrijheid van onderzoekers om naar eigen inzicht onderzoek te doen en onderwijs te geven zonder druk van buitenaf. 
• Het mentale welzijn van jongeren staat onder druk en financiële stress is hierbij een van de oorzaken. GroenLinks/PvdA verhoogt daarom het inkomen voor mbo-, hbo- en wo-studenten. 
• Er komt meer maatwerk voor starters bij het aanvragen van een hypotheek in geval van een studieschuld.
• GroenLinks/PvdA steunt de voorstellen vanuit de hogescholen en universiteiten om beter te sturen op de internationalisering van onderwijsaanbod. 
• Er komt een duidelijke richtlijn voor onderwijsinstellingen, van mbo tot universiteit, hoe zij medezeggenschap actief moeten faciliteren. GroenLinks/PvdA bereid de bevoegdheden van medezeggenschapsraden en opleidingscommissies uit en scherpt de verantwoordingsplichten van besturen aan.
• Stagiairs verdienen ongeacht hun opleidingsniveau een eerlijke stagevergoeding van 750 euro per maand bij een fulltime dienstverband. 
• Er wordt op onderwijsinstellingen verplicht gewerkt met stagematching, waar studenten een stageplek krijgen toegewezen.

VVD

• De pabo en de academische pabo moeten van topkwaliteit zijn om de beste leraren op te leiden. Samen met leraren en wetenschappers gaat de VVD de inhoud van de lerarenopleiding landelijk vaststellen. 
• De VVD legt meer focus op basisvaardigheden en creëert meer eenheid in opleidingen door een centrale eindtoets aan leraren te introduceren.
• Om de aansluiting op de arbeidsmarkt te verbeteren, gaat de overheid meer sturen op de verdeling van aantallen studenten over de opleidingen. De VVD gaat instellingen vragen om meer samen te werken en minder te concurreren op studentenaantallen. 
• De Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek wordt gemoderniseerd, zodat instellingen hun aanbod makkelijker kunnen vernieuwen.
• De partij leidt studenten kansrijk op, waarbij opleidingen goed aansluiten op de vraag van de arbeidsmarkt. De VVD stimuleert hogescholen en universiteiten om op te leiden voor de arbeidsmarktbehoefte en laat een deel van de bekostiging afhangen van het baanperspectief van afgestudeerde studenten.
• Wie nominaal afstudeert en daarmee snel aan de slag kan op de arbeidsmarkt, krijgt een korstudeerbonus. Hbo- en wo-bachelorstudenten die nominaal afstuderen (binnen vier jaar hbo en binnen drie jaar wo) krijgen een bonus. De VVD bevordert zo nominaal afstuderen en studenten kunnen sneller aan de slag op de arbeidsmarkt. Instellingen die hun studenten te lang over hun studie laten doen, betalen een vertragingsbijdrage.
• Onderwijsinstellingen mogen zelf een geschikt bindend studieadvies blijven kiezen. Hierdoor voorkomen we uitval en stimuleren we studiesucces.
• Internationaal talent is belangrijk voor de kenniseconomie, zeker in sectoren met een arbeidsmarkttekort. Het aantal internationale studenten kan niet ongericht blijven groeien. Daarom wil de VVD dat beperken tot studenten, wetenschappers en kenniswerkers in vakgebieden waar een tekort is en die we hard nodig hebben zoals technologie, bètawetenschappen, AI en wiskunde. 
• De VVD beperkt het aantal internationale studenten in andere sectoren. 
• Gevoelige kennis mag niet in verkeerde handen vallen. Universiteiten, kennisinstellingen, veiligheidsdiensten en de overheid moeten samenwerken om Nederland veilig te houden. De VVD screent waar nodig internationale onderzoekers en samenwerkingen zodat militaire of dual-use-kennis nooit in verkeerde handen valt. 
• Onderzoekers die loyaal zijn aan onvrije regimes worden geweerd uit gevoelige kennisgebieden.
• Dankzij nieuwe onderzoeksmethoden en innovatieve alternatieven zoals de inzet van AI kunnen dieproeven vervangen, verminderd of verfijnd worden. De VVD erkent dat dierproeven nodig blijven als dat de enige manier is om kennis te vergaren ten behoeve van de volksgezondheid of wetenschappelijke vooruitgang.

NSC

• Opleidingen worden voortaan in beginsel weer aangeboden in de Nederlandse taal. Gerichte uitzonderingen zijn mogelijk in de masterfase en voor bepaalde tekortenstudies. Ook bij die uitzonderingen krijgt Nederlands een stevige plek in het curriculum.
• Universiteiten en hogescholen krijgen de opdracht om structureel voldoende capaciteit te organiseren voor gratis taallessen Nederlands voor internationale studenten. Deze taallessen moeten toegankelijk zijn voor alle studenten die actief willen deelnemen aan de Nederlandse samenleving. 
• NSC wil af van de doorgeslagen behoefte van onderwijsinstellingen om zoveel mogelijk (internationale) studenten aan te trekken.
• Er moet streng toezicht komen op het terugdringen van het gebruik van Engels in opleidingen. Als deze omslag te langzaam verloopt, moet de overheid ingrijpen, bijvoorbeeld door de invoering van een taaltoets of aanpassing in de bekostiging. Het Nederlands moet weer de voertaal zijn in het hoger onderwijs.
• Om de meerwaarde van internationale studenten voor de Nederlandse samenleving en arbeidsmarkt te waarborgen, voert NSC een ‘stay-rate-garantie’ in. Dit betekent dat het aantal internationale studenten dat een studieprogramma of onderwijsinstelling mag aannemen, gedeeltelijk afhankelijk wordt van hun verblijfspercentage in Nederland na afstuderen. Universiteiten en hogescholen moeten streven naar een minimale ‘stay-rate’ van 50 procent na vijf jaar.
• Het hoger onderwijs moet weer meer aandacht hebben voor de oplossingen van problemen en uitdagingen in Nederland. NSC versterkt het onderzoek dat gericht is op Nederlandse beleidsvraagstukken. Het is onacceptabel dat veel hoogleraren zich bijvoorbeeld het hoofd breken over (internationale) winstbelasting, maar niet bezig zijn met de toekomst van het toeslagenstelsel in Nederland.
• NSC staat pal voor academische vrijheid en een open debat op universiteiten. Juist daar moet ruimte zijn voor uiteenlopende opvattingen, ook over gevoelige of controversiële onderwerpen. 
• NSC richt een onafhankelijk fonds op dat nieuwsgierig en tegendraads onderzoek ondersteunt en de gevestigde consensus binnen vakgebieden kritisch bevraagt. Daarnaast moet het hoger onderwijs actief beleid voeren om het debat en uitwisseling van verschillende ideeën te stimuleren. 
• Huisvesting van studenten in mbo, hbo en wo is een groot probleem. Steeds meer studenten wonen noodgedwongen thuis en missen zo een belangrijke stap naar zelfregie en volwassenheid. NSC steunt regio’s met plannen voor ‘betaalbaar wonen op de campus/rondom onderwijsinstelling’. 
• De toegankelijkheid van het hoger onderwijs moet worden gewaarborgd, daarom blijft NSC voorstander van de basisbeurs.
• NSC sluit een convenant om het voor meer mensen mogelijk te maken om met het openbaar vervoer naar hun opleiding te gaan. Populaire studies zoals rechten en economie worden zo ook op andere locaties aangeboden. Voor opleidingen met weinig contacturen zorgt NSC dat de lessen tweemaal per week tussen 10 uur en 18 uur plaatsvinden, zodat studenten met twee keer reizen hun studie kunnen combineren.
• Een DUO-app moet studenten direct inzicht geven in hun leenbedrag en wat dit betekent voor toekomstige terugbetaling. Zo verbetert NSC de voorlichting over studieleningen en helpt NSC studenten bewuste financiële keuzes te maken. 
• NSC steunt de versterking van de primaire geldstroom voor universiteiten. 
• Ter versterking van de academische tegenmacht zorgen universiteiten voor een goed gefinancierde, onafhankelijke universiteitspers en een krachtige universiteitsraad, die volledig is geïnformeerd en voldoende ondersteuning krijgt. 
• NSC sluit geen nationale contracten meer met uitgevers zonder plan voor volledige toegankelijkheid (open access) van wetenschappelijke publicaties. Universiteitsbibliotheken werken voortaan alleen met non-profit open metadata-aanbieders.

D66

• D66 verhoogt de basisbeurs met 166 euro per maand, zodat studenten beter kunnen rondkomen.
• De rente op de studieschulden zet D66 vast op maximaal 2,5 procent. Zo hoeven studenten hun werkende leven niet te beginnen met een hoge rekening. De ‘pechgeneratie’ betaalt geen rente over de studieschuld.
• D66 maakt het bindend studieadvies (BSA) passender en effectiever. In de huidige vorm zorgt het BSA vaak voor onnodige stress en helpt het studenten niet altijd vooruit. Daarom krijgen onderwijsinstellingen de mogelijkheid om samen met de medezeggenschap een passend BSA te formuleren.
• De partij investeert in studentenpsychologen. Onderwijsinstellingen krijgen daardoor een zorgplicht. Zij moeten studenten die dat nodig hebben ondersteuning en begeleiding bieden. Ook bieden ze loopbaanoriëntatie- en begeleiding, zodat studenten beter voorbereid zijn op hun toekomst.
• Er komen meer studentenhuizen voor alle studenten: mbo, hbo en wo. Bestaande gebouwen worden omgebouwd naar studentenhuizen. D66 versoepelt de regels voor kamerverhuur en maakt het makkelijker om huizen te splitsen en te delen.
• D66 wil een eerlijke stagevergoeding voor elke student. Daarom komt er een wettelijk minimum stagevergoeding, dat werkgevers betalen. Er mag geen verschil bestaan tussen stages in het mbo, hbo en wo. De partij accepteert geen stagediscriminatie en voert daarom een geen-pardon beleid. Elke onderwijsinstelling krijgt een meldpunt voor stagediscriminatie.
• Om kansengelijkheid te versterken, worden de verschillende selectiecriteria voor opleidingen eenduidiger.
• Internationalisering in het onderwijs is waardevol. Het helpt studenten de wereld te begrijpen. Daarom wil D66 dat onderwijsinstellingen de ruimte hebben om zelf te bepalen hoe zij met internationalisering omgaan. Wel moeten zij zorgen voor huisvesting en een fijne leeromgeving.
• Veel regionale onderwijsinstellingen leunen nu sterk op internationale studenten voor hun financiering. Dat komt deels door het huidige bekostigingssysteem, waarin het aantal studenten zwaar meetelt, terwijl het aantal studenten uit de regio daalt. D66 wil dat onderwijsinstellingen niet afhankelijk zijn van internationale instroom om financieel rond te komen. Daarom past D66 het systeem aan: een groter vast bedrag per instelling en een kleiner bedrag per student.
• D66 wil een sterkere medezeggenschap van studenten en docenten. Daarom komen landelijk betere regels voor vergoedingen, faciliteiten en voorwaarden.
• D66 wil dat Nederland weer koploper wordt in onderzoek en innovatie. Daarom draait de partij eerdere bezuinigingen terug en investeert het extra in de wetenschap. Een groot deel van dit geld gaat direct naar universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen.
• D66 wil een goede balans tussen onderzoek met en zonder directe praktische toepassing. Daarom komt er meer ruimte voor vrij onderzoek dat niet wordt gestuurd door beleid of anderen buiten de wetenschap. D66 zorgt hierbij voor een eerlijke verdeling tussen de verschillende wetenschapsgebieden.
• Te veel onderzoekers werken jarenlang op tijdelijke contracten. Dat zorgt voor veel onzekerheid en maakt dat wetenschap moeilijk te combineren is met het privéleven. D66 wil daarom meer vaste aanstellingen bij universiteiten.
• Onderzoek dat gefinancierd is met publiek geld moet voor iedereen vrij toegankelijk te lezen zijn.
• Er komt meer geld voor wetenschapscommunicatie, zodat ook mensen buiten de wetenschap de kans krijgen om betrokken te zijn.
• Academische vrijheid wordt wereldwijd steeds vaker aangevallen. D66 wil internationaal toptalent naar Nederland halen. De partij zet zich ook in om wetenschappelijk talent in Nederland te houden. 
• Ook de veiligheid en vrijheid van de wetenschap in Nederland is niet vanzelfsprekend. D66 staat pal voor de onafhankelijke wetenschap. Wetenschappers moeten hun werk doen zonder angst voor intimidatie, censuur of ontslag. 
• Voor docenten en onderzoekers wordt het makkelijker om met een Erasmusbeurs aan een buitenlandse universiteit te werken. Want internationale uitwisseling van kennis en onderzoek is waardevol.

BBB

• BBB vindt het belangrijk dat publieke middelen in het hoger onderwijs doelmatig zijn. Daarom wil de partij een hogere eigen bijdrage gaan vragen van studenten die fors uitlopen in hun studie. Door het collegegeld voor langstudeerders te verhogen stimuleert de partij tijdige afronding van opleidingen en maakt het ruimte voor investeringen in onderwijskwaliteit. 
• Bij antisemitische of andere haatdragende demonstraties en vernielingen, dienen onderwijsinstellingen onmiddellijk daadkrachtig op te treden. De BBB wil dat de Onderwijsinspectie dit meeneemt in haar beoordeling van onderwijsinstellingen.
• Universiteiten moeten meer autonomie krijgen. Daarbij krimpt de rol van organisaties zoals de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoeken, hun budget en activiteiten naar de universiteiten zelf.
• Er moet bekeken worden of het mogelijk is om een plafond in te stellen aan de studieschuld van studenten uit de pechgeneratie. De studieschuld blijft buiten beschouwing bij een hypotheekaanvraag.
• De toegankelijkheid voor internationale studenten moet per onderwijsinstelling worden bekeken. Het belang voor de regio en het bestaan van deze onderwijsinstellingen moet leidend zijn. De BBB ziet meer in een uitbreiding van ‘numerus fixus’ en zeker niets in de ‘toets anderstalig onderwijs’. De BBB stimuleert grensoverschrijdende samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen.
• Hoewel Engels belangrijk is in internationale samenwerking, blijft Nederlands de voertaal die actief bescherming verdient. Alle academische disciplines bieden Nederlandstalig onderwijs aan op universiteiten en hogescholen. Gebruik van Engels is toegestaan wanneer dit voor de betreffende studie onontkoombaar is.
• Wetenschappelijke modellen kunnen ter ondersteuning van wetenschappelijk onderzoek en politieke besluitvorming nuttig zijn. Menselijke besluitvorming moet echter altijd leidend zijn en de uitkomsten van modellen moeten altijd door mensen op hun waarde worden getoetst.
• De kosten voor hbo’s en universiteiten mogen niet meer ongelimiteerd toenemen. Alle verbeteringen dienen in principe te worden bekostigd uit bezuinigingen.
• De Open Universiteit vraagt extra aandacht. Dit instituut biedt als enige een herkansing voor iedereen die vroeger geen kans heeft gehad om het reguliere hbo of wo te volgen. BBB wil dat deze mogelijkheid betaalbaar blijft voor deelnemers.
• Om onderzoek te doen ter voorkoming van menselijk lijden zijn dierproeven noodzakelijk. Dit vraagt om het voortzetten van de subsidiëring van het Biomedical Primate Reserach Centre (BPRC) in Rijswijk. 

CDA

• Studenten krijgen meer ruimte voor activiteiten naast hun studie. Daarom maakt het CDA flexstuderen mogelijk. Door collegegeld per vak te kunnen betalen, verlaagt het CDA de druk voor studenten die zich op een positieve manier inzetten voor de samenleving, bijvoorbeeld als jonge mantelzorger, vrijwilliger, bestuurslid of topsporter.
• Een grote groep studenten van de leenstelselgeneratie heeft schulden opgebouwd die met de huidige regels nooit volledig terugbetaald gaan worden. Het CDA maakt het aantrekkelijker voor werkgevers om te helpen bij het terugbetalen van studieschulden.
• Het CDA wil dat gemeenten, universiteiten, hogescholen en woningcorporaties samen investeren in passende studentenhuisvesting met specifieke aandacht voor ontmoetingsruimten. 
• Het CDA maakt tijdelijke contracten voor studenten weer mogelijk en creëert huisvesting door de kostendelersnorm af te schaffen. 
• Met het hoger onderwijs sluit het CDA een Kennispact. Daar hoort bij dat er meer regie komt op samenwerking en specialisatie.
• Bekostiging van hogere onderwijsinstellingen wordt minder gericht op aantallen studenten. Het CDA kiest voor hoger onderwijsinstellingen als onderdeel van regionale kennisecosystemen waarin ieder doet waar hij goed in is.
• CDA waardeert prestaties. Er komt een beursprogramma voor excellente studenten
• Huisartsen en tandartsen zijn van groot belang in de basiszorg. Vaak blijven studenten na hun studie wonen in de regio waar zij studeren. Daarom wil het CDA een betere spreiding over Nederland en meer toelatingen tot deze opleidingen.
• De behoefte aan internationale studenten verschilt per regio en per opleiding. In sommige regio’s zijn internationale studenten nodig om een opleiding in stand te houden, in andere regio’s is er een hoge druk op maatschappelijke voorzieningen, huisvesting en studentengemeenschappen. Het CDA ontwikkelt samen met het onderwijsveld een visie op aantallen internationale studenten per regio, op bekostiging en betekenis voor regionale ecosystemen.
• Het CDA maakt met het onderwijsveld en werkgevers afspraken over het aantal studenten dat in Nederland na hun studie blijft werken.
• Voor studenten uit het buitenland is een verplichte cursus Nederlands onderdeel van de propedeuse.
• Nederland moet voldoen aan de Lissabon-doelstelling om 3 procent van het bbp te investeren in onderzoek en innovatie, waarvan 1 procent door de overheid en 2 procent privaat. Daarvoor investeert het CDA in wetenschappelijk en toegepast onderzoek en valorisatie dat zich richt op AI, groene chemie en biotechnologie.

SP

• Grote onderwijshervormingen worden nooit meer top-down over de hoofden van docenten en studenten doorgevoerd. SP regelt formele inspraak en instemming via de medezeggenschap, zodat onderwijsvernieuwing altijd gedragen wordt door de mensen in de klas.
• Iedere student krijgt een hogere basisbeurs, zodat studeren geen schuldenval meer is. Het leenstelsel schaft de SP definitief af. De generatie die daaronder viel krijgt een ruimhartige compensatie. 
• De rente op studieleningen gaat permanent op 0 procent.
• Iedereen moet een goede opleiding kunnen volgen, of je nu naar het mbo, hbo of de universiteit gaat. De SP begint met het schrappen van het lesgeld voor mbo-studenten en maakt daarna ook studenten op hogescholen en universiteiten gratis. 
• De SP investeert fors in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek. Niet alles hoeft direct toepasbaar of rendabel te zijn. Wat telt is het vertrouwen in de maatschappelijke waarde van kennis. 
• De partij stopt met kortetermijndenken en concurrentiedwang binnen de wetenschap. Jonge onderzoekers krijgen ruimte en zekerheid. De kwaliteit van het onderzoek staat weer voorop, niet de naam of het netwerk van de aanvrager.
• Samenwerken over grenzen heen is cruciaal voor nieuwe inzichten, innovatie en vooruitgang. Maar wat nu gebeurt, is iets anders: onderwijsinstellingen werven internationale studenten niet om de wetenschap te verrijken, maar omdat het geld oplevert. Overvolle collegezalen en Engelse opleidingen zijn voor veel universiteiten en hogescholen een verdienmodel geworden. De SP stopt met deze doorgeschoten marktlogica en zorgt ervoor dat instellingen niet langer afhankelijk zijn van internationale werving om financieel rond te komen.
• Iedere jongere verdient een stageplek om echt een vak te leren, niet om uitgebuit te worden als goedkope arbeidskracht. De SP werkt aan kleinschalige vakscholen en meer stageplaatsen samen met het bedrijfsleven. Stagiairs krijgen voortaan een minimale stagevergoeding, zodat zij geen schulden hoeven te maken. Kleine ondernemers die dit niet kunnen betalen, krijgen hierbij steun.
• De SP wil maximale inspraak van studenten en (onderwijs)medewerkers. Dat kan met een meer democratisch bestuursmodel: kleinschalige instellingen met een dienstbare schoolleiding. Falende bestuurders in het onderwijs kunnen bij wanbestuur worden weggestuurd door de medezeggenschapsraad. De SP maakt werk van een democratische universiteit, waar studenten en (onderwijs)medewerkers meer te zeggen krijgen over het onderwijs. 

DENK

• DENK wil dat er volledige compensatie komt voor de studieschuld van de pechgeneratie.
• Om de lasten van de studieschuld te verlichten, blijft de rente op de studieschuld altijd op 0 procent.
• De basisbeurs en de aanvullende beurs gaan omhoog om jongeren meer bestaanszekerheid te bieden.
• De inkomensgrenzen voor de aanvullende beurs gaan ook verder omhoog.
• DENK wil door prestatiedruk tegen te gaan de psychische en mentale uitdagingen van jongeren het hoofd bieden.
• Vanaf het collegejaar 2025/2026 schaft DENK het collegegeld voor alle opleidingen voor de zorg en het onderwijs af om het schrijnende personeelstekort in deze sectoren weg te werken.
• DENK pleit voor een herziening van de basisbeursregeling om studenten die na een hbo-bachelor doorstromen naar een wo-master ook in aanmerking te laten komen voor een verlengde prestatiebeurs en het studentenreisproduct.

Partij voor de Dieren

• De Partij voor de Dieren verhoogt de basisbeurs naar minimaal 500 euro per maand voor uitwonende studenten en 130 euro per maand voor thuiswonende studenten.
• Het collegegeld gaat omlaag en voor alle studenten en opleidingen geldt hetzelfde bedrag. 
• De compensatieregeling voor de ‘pechgeneratie’ wordt verruimd. De financiële positie van deze studenten is gelijk aan de studenten uit het huidige stelsel. De rente op studieschulden gaat structureel naar 0 procent.
• De ov-kaart voor studenten wordt omgezet in een gift en blijft geldig zolang de student studeert. Verlenging na deze periode vereist een actieve handeling, om vermijdbare kosten te voorkomen. 
• Er komt een einde aan het bindend studieadvies. In plaats daarvan krijgen studenten voortaan een persoonlijke en onderbouwde terugkoppeling.
• Iedere student krijgt een studentbegeleider toegewezen met wie op regelmatige basis studieresultaten worden besproken. Daarnaast krijgt iedere student direct en laagdrempelige toegang tot een studieadviseur, studentendecaan en vertrouwenspersoon.
• Studenten met bijzondere omstandigheden die studeren tijdelijk onmogelijk maken, zoals ernstige ziekte of psychische klachten, worden niet aangemoedigd om de opleiding te verlaten, maar krijgen ruimte voor hun herstel.
• Er wordt gebruik gemaakt en expertise vrijgemaakt om onderwijsfaciliteiten toegankelijk en inclusief te maken. Als een student bijvoorbeeld niet twee uur lang in de standaard collegebanken kan zitten, wordt er een aangepaste stoel geregeld en zorgt de onderwijsinstelling ervoor dat de student daar laagdrempelig gebruik van kan maken.
• Er komt een jaarlijkse meting naar het studentenwelzijn in het kader van preventie, vroegsignalering en taboedoorbreking.
• Het aanbod van studentenpsychologen groeit, zodat studenten op een redelijke termijn hulp kunnen inroepen.
• Door nauwere samenwerking tussen het middelbaar onderwijs, mbo, hbo en wo verbeteren we de mogelijkheden voor studenten om van richting te wisselen en elders in te stromen.
• Flexstuderen maakt het voor studenten gemakkelijker hun studie een jaar te combineren met een bestuursfunctie of medezeggenschapsraad, mantelzorg of ander maatschappelijk werk, zonder dat jaar het volledige bedrag aan collegegeld kwijt te zijn. Bij de inrichting van flexstuderen staat het belang van studenten voorop.
• Het aantal buitenlandse studenten dat wordt aangetrokken, moet worden afgestemd op de beschikbare huisvesting voor studenten en het borgen van onderwijskwaliteit. Tegelijkertijd staat het belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen in de weg als Nederlandse universiteiten hun positie binnen de internationale wetenschap verliezen en internationaal georiënteerde opleidingen hun deuren moeten sluiten.
• De overheid maakt in samenwerking met universiteiten en hogescholen verantwoord beleid omtrent buitenlandse studenten en Engelstalig onderwijs.
• Er wordt hard opgetreden tegen studentenverenigingen die herhaaldelijk de fout ingaan met vrouwonterende praktijken als bangalijsten, grensoverschrijdende ontgroeningsrituelen en ernstige verstoring van de openbare orde. Het hebben van welvarende ouders of ouders die oud-leden zijn, mag niet langer een reden zijn om overal mee weg te komen.
• Werkgevers moeten een stagevergoeding betalen aan hun stagiairs van minimaal 500 euro per maand bij een stage in voltijd en rato bij deeltijd. Dit geldt voor zowel mbo-, hbo-, als wo-studenten.
• Er komen mogelijkheden voor het verzamelen van studiepunten met vrijwilligerswerk.
• Er komt een wettelijk verbod op het gebruik van dieren in het middelbaar en hoger onderwijs.
• Tot het wettelijk verbod is ingegaan is er een doorlopende campagne om leerlingen en onderwijsinstellingen op de hoogte te brengen van de rechten van dierproefweigeraars en de beschikbare alternatieven.
• Studenten in (bio)medische opleidingen worden standaard onderwezen in en met gebruik van alternatieven voor dierproeven.
• Er komt een openbaar register van nevenactiviteiten van alle onderzoekers, professoren en docenten op universiteiten en hogescholen. 
• Projecten die in universitaire opleidingen de brede welvaart stimuleren, krijgen extra ondersteuning.

Forum voor Democratie

• Forum voor Democratie herstelt het Nederlands als hoofdtaal in het wetenschappelijk onderwijs, zodat studenten zich allereerst in hun eigen taal op hoog niveau leren uitdrukken.
• De partij verhoogt de toelatingseisen voor universiteiten en hogescholen, zodat alleen gemotiveerde en talentvolle studenten worden toegelaten.
• Forum voor Democratie stopt de beloning per diploma, zodat universiteiten en hogescholen weer op kwaliteit focussen en niet op kwantiteit.
• De partij beperkt het aantal internationale studenten en stopt met actief werven. Nederlandse studenten krijgen voorrang.
• Voorrangsregelingen worden afgeschaft voor internationale studenten. Nederlandse studenten krijgen meer toegang tot huisvesting.
• Forum voor Democratie verbiedt cancel culture, diversity officers en safe spaces, zodat universiteiten weer plekken zijn voor vrij debat en scherpe ideeën.
• De partij schaft de NWO af en laat universiteiten rechtstreeks door het Rijk financieren, zodat zij zelf hun onderzoeksprioriteiten bepalen en de diversiteit aan onderzoek daardoor ook vergroot.
• De basisbeurs wordt verhoogd en Forum voor Democratie indexeert deze met de inflatie, zodat studeren weer betaalbaar is. 
• De studenten-ov-kaart is doordeweeks als in het weekend geldig, zodat studenten zich vrij kunnen verplaatsen.

SGP

• De academische bacheloropleiding wordt steeds meer als relevante eindopleiding voor de arbeidsmarkt gepositioneerd. Het volgen van een academische master is geen automatische, maar bedoeld voor degenen die zich wetenschappelijk verder willen ontwikkelen.
• De Nederlandse taal wordt versterkt als voertaal in het hoger onderwijs, zeker in de bacheloropleiding. Er komen strengere normen voor beheersing van het Nederlands door buitenlandse studenten en docenten.
• De overheid waarborgt en faciliteert instellingen om te zorgen dat altijd een minimum aan opleidingen beschikbaar is voor studies zoals Nederlands, Frans en Duits, gezien de wettelijke status van deze studies.
• Bijzondere aandacht is er ook voor de levensbeschouwelijke universiteiten. 
• Studiepunten en studentenwelzijn verdienen allebei aandacht. Er komt een actieplan voor ondersteuning van studerende moeders en andere mantelzorgers.
• Collegegeldvrij studeren wordt bij iedere instelling beter gefaciliteerd om deelname aan het studentenleven en een bijdrage aan de medezeggenschap te ondersteunen.
• De overheid houdt meer rekening met de specifieke regionale positie van instellingen, in het bijzonder waar sprake is van krimpgebieden.
• Er komt een investering in starters- en stimuleringsbeurzen.
• Het demonstratierecht aan instellingen kan niet betekenen dat het maken van tentamens en het volgen van onderwijs onder druk komt te staan.
• De schade van vernielingen wordt verhaald op de daders. Studenten die zich ernstig misdragen en intimiderend gedrag vertonen worden uitgeschreven.
• Ethische commissies van universiteiten zijn niet uitgerust en niet de geëigende instantie om buitenlandse conflicten te beoordelen. Bij het beoordelen van risico’s van onderzoekers uit landen zoals Iran en samenwerkingsrelaties met instellingen in onvrije landen zoals China spelen overheidsdiensten een belangrijke rol in samenwerking met de sector.

ChristenUnie

• Het hoger onderwijs speelt een belangrijke rol in innovatie en beleidsontwikkeling. Studentenaantallen dalen echter komende jaren en de kosten nemen toe. Een beter en rechtvaardiger systeem om instellingen in het hoger onderwijs te financieren is daarom nodig.
• In de nieuwe bekostiging worden studentenaantallen minder belangrijk, de vaste voet van instellingen groter en de variabele voet kleiner. 
• Er is in het bijzonder aandacht voor startende academici, bijvoorbeeld via vaste contracten.
• De ChristenUnie investeert blijvend in praktijkgericht onderzoek op hogescholen en bevordert de samenwerking binnen het hoger onderwijs door geschikte fondsen en subsidies. Bovendien investeert de partij in sectorplannen en in ongebonden onderzoek op de universiteiten.
• Het opleiden van Nederlandse studenten vormt de kerntaak van Nederlandse universiteiten. De ChristenUnie zet zich daarom in op vermindering van het aantal studiemigranten. 
• Om (top)sectoren van internationaal talent te kunnen voorzien, maakt de partij in lijn met de inzet van Universiteiten van Nederland een landelijke afweging welke studies en bijpassende studiemigratie daarvoor verantwoord en nodig zijn. 
• De ChristenUnie past het financieringsmodel aan om te voorkomen dat internationale studenten nodig zijn voor het voortbestaan van studies of instellingen.
• De theologische en andere levensbeschouwelijke universiteiten vervullen een belangrijke functie in het bestel. Zij stimuleren de ontwikkeling van levensbeschouwelijke perspectieven in het onderwijs en samenleving. De ChristenUnie zorgt dat deze instellingen afdoende gefinancierd worden en kunnen blijven voortbestaan. 

Volt

• Onderwijsinstellingen mogen zich profileren op inhoud en maatschappelijke bijdrage, maar hoeven niet langer met marketingbudgetten op zoek naar zoveel mogelijk inschrijvingen. 
• Volt pleit voor verkenning van de mogelijkheden voor invoering van een renteplafond van 2,5 procent op studieleningen. Met de huidige stijging van de rentestanden en de ontoereikende basisbeurs dreigt studeren op termijn onbetaalbaar te worden voor grote groepen jongeren.
• Volt maakt zich hard voor een rechtvaardige compensatie van de pechgeneratie door de rente op hun studieschuld terug te brengen naar 0 procent en zo de financiële druk op die jongeren te verlichten.
• De staat moet garant staan voor de studieschuld bij de aanvraag van een hypotheek. Het maandelijks aflossen van een studieschuld mag geen impact hebben op het maximale leenbedrag van een starter op de woningmarkt.
• Volt verplicht een minimale stagevergoeding van 550 euro voor fulltime stages van zowel mbo-, hbo- als wo-opleidingen. Een fulltime stage moet gelijkwaardig beloond worden. Studenten die fulltime stage lopen, kunnen daarnaast niet nog een bijbaantje hebben. 
• De partij wil het verenigingsleven stevig verankeren in al het hoger onderwijs, door bijvoorbeeld studiepunten of bestuursbeurzen. 
• Volt zorgt dat studentensport, -horeca en -cultuur blijven bestaan, door mogelijk te maken dat universiteiten en hbo’s deze financieel kunnen blijven steunen. 
• Een bindend studieadvies (BSA) draagt bij aan de toenemende prestatiedruk van studenten. Dit terwijl het mentale welzijn van deze groep al laag is. Volt wil daarom het bindend studieadvies omzetten in een niet-bindend studieadvies: aan het eind van het eerste jaar krijgen studenten een studieadvies van hun onderwijsinstelling, waarna ze zelf de keuze maken om al dan niet door te gaan.
• Diploma’s in het middelbaar beroepsonderwijs en het hoger onderwijs moeten uiteindelijk in heel de EU erkend worden. Daarbij legt de partij voor Nederland nu de focus op erkenning van diploma’s in de grensregio’s.
• Volt versterkt het Europese Universiteiten Initiatief waarbij universiteiten en hogescholen in heel de EU gezamenlijke opleidings- en studietrajecten vormgeven. Meer universiteiten in Nederland sluiten zich hierbij aan.
• De partij pleit voor meer lokaal maatwerk in de werving van internationale studenten in plaats van een algehele wervingsstop. Een universiteit als in Maastricht is in veel grotere mate afhankelijk van de toestroom van internationale studenten dan bijvoorbeeld universiteiten in Amsterdam of Leiden. De financieringsstructuur van universiteiten past Volt hierop aan.

JA21

• De bezuiniging op het wetenschappelijk onderwijs van 500 miljoen euro moet wat JA21 betreft, ongedaan gemaakt worden.
• Kennisinstellingen in het hoger onderwijs krijgen financiering van de rijksoverheid naar rato van studentenaantallen. 
• Het gebruik van Engels als taal waarin het onderwijs wordt gegeven, leidt veelal tot een verarming van de academische vorming omdat studenten en docenten ondanks goede kennis van het Engels zich toch minder genuanceerd en breed kunnen uitdrukken. JA21 pleit ervoor om het Nederlands weer als de academische taal centraal te stellen met uitzondering van internationaal gerichte studies.
• Het universitaire en hbo-onderwijs moet een plek zijn waar kennis wordt opgedaan, waar geleerd wordt na te denken en waar de student zich breed kan ontwikkelen. Daar past geen beïnvloeding bij door activisme of intimidatie onder invloed van ideologische stromingen. JA21 is van mening dat de universiteiten en hbo-instellingen moeten zorgen voor een veilige omgeving door bijvoorbeeld kaders te stellen wat betreft het ‘activisme-vrij’ zijn van de collegebanken en gebouwen. 
• Voor oplevend antisemitisme kan geen plaats zijn en dat betekent ook dat Nederlandse universiteiten en hogescholen niet moeten zwichten wanneer druk wordt uitgeoefend om banden met Israëlische onderwijsinstellingen op te schorten of te beëindigen.

BIJ1 

• BIJ1 schaft het collegegeld af: praktisch, theoretisch en wetenschappelijk onderwijs zijn gratis. De partij voert de basisbeurs opnieuw in. Deze maakt BIJ1 inkomensafhankelijk, gebaseerd op het inkomen van de student zelf. 
• Studieschulden van de ‘pechgeneratie’ worden kwijtgescholden.
• Op elke vorm van wetenschappelijk, theoretisch en praktisch onderwijs komt een schoolpsycholoog waar studenten met mentale problemen terecht kunnen.
• De uitzonderingspositie van private universiteiten verdwijnt. Op termijn vormt BIJ1 deze om en trekt de partij deze gelijk met openbare universiteiten.
• BIJ1 schaft decentrale selectie voor opleidingen als geneeskunde af. Extra-curriculaire activiteiten zijn dan niet meer van invloed op de toelating tot de opleiding. Door loting toe te passen, creëert de partij meer kansengelijkheid.
• De overheid werkt samen met hogescholen en universiteiten om de academische vrijheid te waarborgen.
• ‘Outputfinanciering’ schaft de partij af. Het geldbedrag dat onderwijsinstellingen ontvangen, hangt niet langer af van het percentage afgestudeerden. Tijdelijke financiering van onderzoeksinstellingen door middel van beurzen en prijzen creëert perverse prikkels om maar zo veel mogelijk projecten te verzinnen.
• BIJ1 financiert onderzoeksinstellingen structureel, om ervoor te zorgen dat onderzoekers zich op onderzoek kunnen richten dat maatschappelijk of wetenschappelijk nut heeft. De onderzoeksinstellingen hoeven dan niet constant van beurs naar beurs te springen.
• Nederland neemt maatregelen tegen uitgeversmonopolies en hoge kosten in de publicatie van wetenschap. Het zogenaamd illegaal distribueren en downloaden van wetenschappelijke publicaties wordt niet bestreden. 
• BIJ1 stopt de invloed van de fossiele industrie op onderwijs en onderzoek.
• Besturen van raden van toezicht in het onderwijs worden democratisch verkozen. Voor hogescholen en universiteiten kan dat bijvoorbeeld met een ‘academische senaat’ als bestuursmodel. Elke instelling krijgt een diversiteitscommissie en er komen diversiteitsquota in alle onderwijs- en bestuurslagen in het theoretisch en wetenschappelijk onderwijs.