Gijzeling school Bovensmilde heeft nog steeds impact op getroffen leerlingen en leraren

Op 23 mei 1977 werden leerlingen en leraren van de lagere school in het Drentse Bovensmilde gegijzeld door 4 Molukse jonge mannen. Uit onderzoek van ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum blijkt dat de gebeurtenissen nog steeds diepe impact hebben op getroffen leerlingen, leraren, hun naasten en de gemeenschap.

Staatssecretaris Arno Rutte van Justitie en Veiligheid ontving vandaag het onderzoeksrapport in aanwezigheid van betrokkenen.

Langetermijngevolgen van de schoolgijzeling

“Dankzij dit onderzoek heeft Nederland – eindelijk – een goed beeld van de langetermijngevolgen van de schoolgijzeling. De oud-leerlingen, oud-leraren, naasten van toen en van nu en andere betrokkenen die door de gijzeling zijn geraakt, zijn hiermee gehoord. Er is een begin gemaakt met het luisteren naar hun verhalen. Ik hoop dat de maatregelen die we nu nemen bijdragen aan de behoefte van getroffenen aan erkenning en herstel. En ik hoop vooral dat het lukt om de gijzeling een plek geven.”

In 2022 vroegen getroffenen aandacht voor hun situatie. Dit leidde tot Kamervragen en de start van een traject van de Rijksoverheid en gemeente Midden‑Drenthe. Het WODC liet door ARQ onafhankelijk onderzoek doen naar de ervaringen en behoeften van de getroffenen en hun omgeving.

PTSS-gevallen

Voor de meeste getroffenen die deelnamen aan het onderzoek was de gijzeling een zeer negatieve ervaring. Een minderheid ondervindt nog steeds ernstige mentale klachten; het aantal vermoedelijke PTSS‑gevallen ligt relatief hoog. Daarom komt er, in overleg met betrokkenen, een laagdrempelig steunpunt dat hulp biedt en doorverwijst naar gespecialiseerde zorg en lotgenotencontact.

De meeste deelnemers gaven aan zich destijds niet erkend te hebben gevoeld door Rijk, gemeente en samenleving. Zij verwijten de regering verantwoordelijkheid voor de aanleiding van de gijzeling én een gebrek aan nazorg. Tegelijkertijd wijzen onderzoekers erop dat er destijds wél verschillende ondersteunende maatregelen zijn genomen.

Staatssecretaris Rutte: “Met de kennis van nu zie ik dat die hulp niet alle getroffenen bereikt heeft en dat voor een deel van hen meer nodig was en is. Dit onderzoek laat zien welke gevolgen dat heeft gehad. Het is goed dat dit nu zichtbaar is, zodat we gericht steun kunnen bieden.”

Niet meer zwijgen over de schoolgijzeling

Het is volgens de staatssecretaris van belang om het zwijgen over de gijzeling, dat door de getroffenen wordt ervaren, te doorbreken en publieke bekendheid te geven aan de schoolgijzeling en de gevolgen daarvan voor getroffenen. Daarom wordt samen met de getroffenen bekeken hoe een informatie- en herinneringspunt kan worden ingericht met betrouwbare informatie, persoonlijke verhalen en educatief materiaal.

Onderzoekers signaleren bereidheid bij een groot deel van de betrokkenen om het gesprek aan te gaan om samen te werken aan verwerking. Afgelopen decennia werden al verschillende lokale initiatieven ontplooid. Aan de hand van de uitkomsten van het onderzoek wordt in een vervolgfase verkend welke behoefte er onder inwoners van Bovensmilde er verder nog leven.

Aanbevelingen zijn handvatten

Komende periode worden de aanbevelingen samen met getroffenen en inwoners van Bovensmilde verder uitgewerkt. De behoeften van betrokkenen verschillen sterk. De onderzoekers benadrukken dat hun aanbevelingen handvatten zijn, geen verplichtingen. Niet iedereen wil deelnemen aan lotgenotencontact, activiteiten of het steunpunt. “Ook dat is hun goed recht,” aldus de staatssecretaris.