Het risico van een kwalitatieve mismatch tussen vraag en aanbod vormt voor het voortgezet onderwijs de komende jaren de grootste arbeidsmarktuitdaging. Dit blijkt uit een analyse van het ITS Radboud Universiteit Nijmegen in opdracht van Voion. Er is een reële kans dat scholen straks voor bepaalde vakken moeilijk docenten zullen kunnen vinden, terwijl een te ruim aanbod bij andere juist werkloosheid oplevert.
Toekomstige sectorkeuzes van grote invloed
Of een kwalitatieve en/of kwantitatieve mismatch werkelijk ontstaat, hangt af van diverse factoren. Bijvoorbeeld de vraag of de economie weer aantrekt en scholen het aantal leerlingen per docent zullen verlagen. Ook de precieze uitwerking van onlangs gesloten akkoorden (zoals het Nationaal Onderwijsakkoord en het herfstakkoord) vormen nog een onzekere factor, net als mogelijke omzetting van de BAPO naar een nieuwe seniorenregeling. Zeker is echter dat de voorgenomen verplichting om vanaf 2017 alleen nog bevoegden voor de klas te hebben een kwalitatieve uitdaging oplevert.
Hoe dan ook kwalitatieve uitdagingen
Onder de huidige omstandigheden – stijgende leraar-leerlingratio, krimpende economie, vanaf 2015 dalende leerlingaantallen – verwachten de onderzoekers regionaal bescheiden personele tekorten. Deze hoofdzakelijk kwantitatieve knelpunten zullen in 2020 min of meer zijn verdwenen. Ook in dit scenario ontstaat echter een kwalitatieve mismatch. Voor diverse vakken zullen scholen moeilijk voldoende gekwalificeerd personeel kunnen vinden, terwijl voor andere juist een overschot ontstaat. Ook zijn grote verschillen te verwachten tussen krimpregio’s en gebieden met stabielere leerlingaantallen.
Tijdige bijsturing noodzakelijk
Deze kwalitatieve uitdaging kan onder invloed van toekomstige keuzes van de overheid en de sector beperkt blijven of nog aanzienlijk groter worden. Het ontstaan van een zeer onevenwichtige arbeidsmarkt met zowel een stijgende werkloosheid als tekorten vormt volgens de onderzoekers een reëel scenario. Omdat om- of bijscholing dit probleem slechts ten dele kan oplossen, is tijdige bijsturing van belang. Het onderzoek reikt hiervoor diverse concrete opties aan.
Op weg naar een toekomstbestendige arbeidsmarkt
Voion publiceert dit rapport om voor alle betrokkenen in het voortgezet onderwijs de informatie die nodig is om toekomstige ontwikkelingen – en de consequenties daarvan voor afzonderlijke organisaties – in beeld te brengen. Zo kan iedereen tijdig gerichte maatregelen nemen. Het onderzoeksrapport Arbeidsmarktanalyse VO bevat onder meer gegevens over:
ontwikkelingen in de werkgelegenheid en het personeelsaanbod;
de actuele situatie op het gebied van sociale zekerheid en ziekteverzuim;
recent ontwikkelde mogelijkheden om docent te worden, zoals Eerst de Klas en Educatieve Minor;
het personeelsbeleid en de mobiliteit in de sector;
sturingsmogelijkheden die kunnen bijdragen aan een toekomstbestendige arbeidsmarkt VO.
Meer informatie
Bekijk het volledige onderzoeksrapport Arbeidsmarktanalyse VO op www.voion.nl.
Zie ook het onlangs verschenen rapport ‘De vraag naar onderwijspersoneel in po, vo en mbo 2013 – 2025’ van CentERdata en een notitie van het Centraal Planbureau over de arbeidsmarkt van leraren
Lees meer over de activiteiten van Voion op het gebied van arbeidsmarkt & mobiliteit.
Bekijk ook de regionale en schoolspecifieke arbeidsmarktramingen en leerlingprognoses.
Voion, het A&O-fonds voor het voortgezet onderwijs, zet zich in om samen met scholen vraagstukken op te lossen op het gebied van arbeidsmarkt en mobiliteit, opleiding en professionalisering en veilig, gezond en vitaal werken. Voion werkt voor en met werkgevers en werknemers in het voortgezet onderwijs, en wordt bestuurd door de sociale partners in het voortgezet onderwijs. www.voion.nl
