Normal_dorine_linkedin_1
‘Volgens de dokter heb ik vijfentwintig procent kans de operatie te overleven’ vertelde mijn grootvader vlak voor een medische ingreep ‘maar niet opereren is geen optie!’. Hij heeft het verhaal nog lang kunnen navertellen. De scheidslijn tussen ‘to be or not to be’ ligt in de gezondheidszorg vrij helder. Er is geen discussie over al dan niet doorgaan met behandelen. Voor thema’s als opvoeding, onderwijs en taalontwikkeling zijn voorspellingen veel lastiger te maken. Statische gegevens kunnen het beeld danig vertekenen.
 

Door Dorine Verheijden-Lels

De relatie tussen leraar en leerling laat zich niet gemakkelijk vangen in getallen. Ook spelen individuele verschillen tussen leerlingen en hun thuissituatie een belangrijke rol. In veel gevallen kunnen alleen grootschalige onderzoeken (big data) iets zeggen over de effectiviteit van behandelingen. Dergelijke onderzoeken zijn duur. Sociaalpedagogische effectstudies bestaan om die reden dikwijls uit een beperkt aantal gevallen (5 tot 10). Maar wat zeggen uitkomsten van onderzoek dan over de 45 procent die wel of de 55 procent die geen baat had bij de methode. Moeten we daarom de hele werkwijze in de ban doen? Een kind de aanpak onthouden terwijl het tot de groep behoort die er wel voordeel van heeft?

De slager keurt vaak zijn eigen vlees
Onderzoek naar de effectiviteit van anti-pest-programma’s wees onlangs uit, dat van de vele werkwijzen (61 werden onderzocht) er slechts 13 goedgekeurd konden worden. Later bleek dat er in de onderzoekscommissie ook deskundigen zaten die betrokken waren geweest bij de ontwikkeling van de geselecteerde  programma’s. Zij hadden, zoals bleek uit een reactie, het meeste verstand van pestgedrag en konden derhalve ‘objectief’ de werkwijzen beoordelen. Dit verhaal is niet uniek. Ook over onderzoek naar andere programma’s wordt iets dergelijks gemeld. Denk aan Triple P, een programma voor gedragsverandering. Desalniettemin blijken veel kinderen en hun ouders er wel degelijk baat bij te hebben. 
 
Vernieuwing stokt
De overheid moedigt het gebruik aan van effectief bewezen methoden en technieken. Dat klinkt heel verantwoord, maar de werkelijkheid is weerbarstig. Zo bleek recent uit een grootschalig onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen dat speciale VVE-programma’s, die als werkzaam te boek staan, geen eenduidig effect hadden op de leerprestaties van kinderen. Als reactie op het nieuws kondigde het ministerie aan dat men gewoon doorgaat met de programma’s te faciliteren. Dit in tegenstelling tot de bovengenoemde niet bewezen anti-pestprogramma’s die onmiddellijk moesten stoppen. Echter, misschien zou de gehele VVE profiteren als nieuwe ongekwalificeerde programma’s de concurrentie konden aangaan met de bestaande.  Nieuwe werkwijzen verdienen het voordeel van de twijfel. Moeten we bovendien niet een beetje meer geduld hebben voor we oordelen? De anti-pestprogramma’s zijn vaak van recente datum.  Laat ook de tijd leren of ze werken. Want wat is eigenlijk zeker? Zeker is dat effectief bewezen programma’s nooit werken voor iedereen.
 
© Nationale Onderwijsgids / Dorine Verheijden - Lels