Door toenemende individualisering, automatisering, innovatie en internationalisering neemt de druk op het onderwijsstelsel toe. Aanpassingen in het stelsel vinden wel plaats, maar alleen op onderdelen. Sinds de verschijning van het rapport van de commissie-Dijsselbloem zijn beleidsmakers en politici huiverig om over het stelsel als geheel te praten, terwijl dat juist moet, zo stelt de Onderwijsraad.

De raad kiest echter niet voor grote stelselwijzigingen op basis van een ontwerp van ‘het beste stelsel’. Wat het beste is, is in grote mate ongewis. Het is zinvoller om de veerkracht van het systeem – het vermogen tot aanpassing – te verbeteren, vindt de raad.

De raad constateert in zijn advies bovendien een paar hardnekkige knelpunten in het Nederlandse onderwijs: de vroege selectie van leerlingen voor schoolsoorten, de sterke scheiding tussen algemeen vormend onderwijs en beroepsonderwijs, en het ontoereikende aanbod voor en na de schoolloopbaan. Vernieuwende initiatieven die de onderwijssectoren overstijgen kunnen helpen deze knelpunten op te lossen.

Omdat deze initiatieven niet vanzelf tot stand komen, adviseert de Onderwijsraad de overheid ze actief en gericht te stimuleren. Bestaande mogelijkheden voor vernieuwing moeten beter bekend gemaakt worden en de wet- en regelgeving verruimen. 

Tegelijkertijd is het de taak van de overheid om de grenzen van vernieuwing te bewaken: alle scholen moet goed onderwijs bieden en alle leerlingen moeten kansen krijgen. De raad stelt dat de overheid een aantal ijkpunten moet waarborgen zodat evenwicht ontstaat tussen innovatie en handhaving van kwaliteit. Die ijkpunten zijn bijvoorbeeld de waarde van diploma's, de professionaliteit van het onderwijspersoneel en de beschikbaarheid van toereikende publieke middelen.

© Nationale Onderwijsgids