In verschillende media wordt gesproken over het streven naar ‘een veilige digitale leeromgeving'. Maar wordt het middel niet tot doel verheven? En moet het wel zo veilig?

Door Thijs van de Reep

Als vader van twee jonge kinderen die zich via iPad, smartphone en laptop onbewust (en soms ook ongemerkt) steeds meer op internet begeven, wil ik natuurlijk dat dit op een voor hun veilige manier gebeurt. Dus kijk ik over de schouder met ze mee en speel de apps die zij willen doen eerst zelf.

Tijdens de kerstvakantie las ik een artikel in PrimaOuders.nl getiteld ‘Digikids'. Dit artikel sloot af met de volgende stelling:

"De komende jaren zal er vanuit de overheid én vanuit het onderwijs steeds meer aandacht worden geschonken aan het mediawijs maken van kinderen, met als doel een veilige (digitale) omgeving voor kinderen te creëren."

Ik kan me niet vinden in deze stelling. Ten eerste omdat het doel van het mediawijs maken van kinderen niet het creëren van een veilige digitale omgeving is, maar -zoals ook te lezen op de site van Mediawijzer- het aanleren van "kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld".

Daarnaast vraag ik me af of het middel, een veilige omgeving, niet tot doel is verheven en ook nog eens onhaalbaar is. Zou het doel niet moeten zijn "een omgeving creëren die de leerontwikkeling van kinderen positief beïnvloedt"?

Deze leeromgeving hoeft niet per se veilig te zijn, dat is de ‘echte' wereld tenslotte ook niet. Wel moet deze omgeving het kind ondersteunen bij het voor het kind op een passende wijze aanleren van de benodigde kennis, vaardigheden en mentaliteit om zich in de wereld buiten school staande te kunnen houden.

Vergelijk het met het leren fietsen. Iedere ouder wil graag dat zijn kind leert fietsen, dus krijgt hij een driewieler met zo'n stang achterop. Hij hoeft niet te trappen, niet te sturen en zit met een gordeltje vast. Veilig wennen in optima forma en als het lukt durf je als ouder af en toe de stang los te laten en hem zelf te laten trappen en sturen.

Uiteindelijk krijgt hij zijn eerste eigen fiets, eerst nog met zijwieltjes, maar als het kan gaan deze er snel af. Tussendoor probeer je hem de belangrijkste verkeersregels bij te brengen en dat hij toch vooral eerst naar links en rechts moet kijken voordat hij de straat op fietst.

En daar gaat hij dan, solo door de straat. En soms valt hij en heeft hij gelukkig een helm op en toch stapt hij weer op en doet het, alleen.

Voor veel ouders een herkenbaar verhaal, met de onzekerheden en angsten die daarbij horen, voor zowel kind als ouder. Toch denk ik dat iedere ouder zal beamen dat het uiteindelijk niet om het fietsje, de zijwieltjes of de helm gaat. Het gaat erom dat je kind zelfstandig van A naar B kan fietsen, uiteindelijk ook zonder jou.

Hetzelfde geldt voor mediawijsheid. Een veilige digitale omgeving kan niet het doel zijn van mediawijsheid. Zelfstandigheid in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld is dat wel. Iedere bijdrage vanuit de overheid en het onderwijs dááraan is een meerwaarde en juich ik van harte toe.

© Nationale Onderwijsgids/ Social Media Wijs